Οι επερχόμενες αυξήσεις επιτοκίων επιτείνουν την οικονομική αστάθεια

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 351,  18/3/2017

Νέα επεισόδια προστίθενται στη συνεχιζόμενη παγκόσμια κρίση

του Παύλου Δερμενάκη

Στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη χρηματιστική οικονομία μία από τις σημαντικότερες, αν όχι η σημαντικότερη απόφαση που λαμβάνεται σχετίζεται με το ύψος των επιτοκίων των νομισμάτων που έχουν παγκόσμια χρήση. Τα νομίσματα αυτά, κατά σειρά σπουδαιότητας, με κριτήριο την παγκόσμια χρήση τους ως αποθεματικά νομίσματα, είναι το δολάριο ΗΠΑ 41,72%, το ευρώ 30,93%, το κινέζικο γιουάν 10,92%, το γιέν 8,33% και η αγγλική λίρα 8,09%.

Η χρηματοπιστωτική κρίση 2007-2008 των ΗΠΑ που εξαπλώθηκε, σε σημαντικό βαθμό, στις αναπτυγμένες χρηματιστικές οικονομίες της Δύσης είχε ως μία από τις συνέπειες τα χαμηλά ή ακόμα και αρνητικά επιτόκια. Μετά από μία δεκαετία πολύ χαμηλών επιτοκίων στα δύο βασικά νομίσματα (δολάριο και ευρώ) η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται μπροστά στην αλλαγή πολιτικής στην πορεία των επιτοκίων.  Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) ξεκίνησε την αύξηση από τον Δεκέμβρη του 2015, τάση η οποία με τις μέχρι τώρα ενδείξεις αναμένεται να επιταχυνθεί το 2017. Ήδη προχθές προχώρησε στην τρίτη αύξηση από το 2015 κατά 0,25% και αναμένονται άλλες 2-3 αυξήσεις εντός του 2017, που σημαίνουν πρακτικά +0,50% ή +0,75% ακόμα, για τα επιτόκια του δολαρίου.

Παράλληλα τα νεότερα σενάρια που κυκλοφορούν για την ευρωζώνη οδηγούν στο συμπέρασμα ότι από τις αρχές του 2018 θα πρέπει να αναμένεται έναρξη αύξησης των επιτοκίων και από την ΕΚΤ.

Η αύξηση των επιτοκίων δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μικρής σημασίας γεγονός για την παγκόσμια οικονομία. Αντίθετα θα δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα και ανακατατάξεις που θα απαιτήσουν χρόνο μέχρι να αφομοιωθούν. Λόγω δε του δυσθεώρητου ύψους των διαφόρων μεγεθών των χρηματοπιστωτικών αγορών, συμπεριλαμβανομένης και εκείνης των παραγώγων προϊόντων, μπορεί να οδηγήσουν σε εξάρσεις προβλημάτων ή ακόμα και σε έντονα φαινόμενα κρίσης.

Λίγα μόνο νούμερα αρκούν για να γίνει κατανοητό το μέγεθος των κινδύνων. Το σύνολο του παγκόσμιου χρέους έχει ξεπεράσει τα 220 τρισ. δολάρια στο τέλος 2016. Με τη υπόθεση ότι το μισό τουλάχιστον από αυτό είναι εκφρασμένο σε δολάρια η αύξηση του επιτοκίου κατά 1% θα έχει σαν συνέπεια την αύξηση των τόκων κατά  1 τρισ. δολάρια ή σε ποσοστό επί του παγκόσμιου ΑΕΠ 1,35%. Πρακτικά αυτό θα σημαίνει, ιδιαίτερα για τις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν το μεγαλύτερο μέρος του δανεισμού τους σε δολάρια, μείωση των πόρων για παγκόσμια ανάπτυξη προκειμένου να εξοφληθούν τα δάνεια.

Όμως η τροχοπέδη στην ανάπτυξη δεν σταματά εδώ καθώς η άνοδος των επιτοκίων συνοδεύεται και από την αύξηση της ισοτιμίας του δολαρίου έναντι των άλλων νομισμάτων. Για να έχουμε μία ένδειξη χρησιμοποιώ ως νόμισμα σύγκρισης το ευρώ, που η σχέση του με το δολάριο στην περίοδο 2015 έως σήμερα επηρεάζεται βασικά από τις προσδοκίες για την πορεία των επιτοκίων και όχι από άλλους παράγοντες πολιτικοκοινωνικούς όπως συμβαίνει με τις αναπτυγμένες χώρες, γεγονός που επιτείνει την υποτίμηση των νομισμάτων τους. Η υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου στο διάστημα από 30/6/2015, όταν ξεκίνησαν οι σοβαρές συζητήσεις και οι προσδοκίες για άνοδο των επιτοκίων στις ΗΠΑ έως 15/3/2017 είναι -5,58%. Με δεδομένη αυτή τη μεταβολή μπορούμε να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος που αφορά τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες θα πρέπει να αγοράζουν δολάρια σε πολύ υψηλότερες τιμές συγκριτικά με την ιστορική, κατά το άμεσο παρελθόν, αξία του νομίσματος τους.

Συνεπώς η άνοδος του επιτοκίου για το δολάριο υπονομεύει συνολικά τους ρυθμούς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας με κύριο στοιχείο την επιδείνωση της κατάστασης στον αναπτυσσόμενο κόσμο, που στην παρούσα περίοδο αποτελεί την «ατμομηχανή» της παγκόσμιας ανάπτυξης. Το ενδεχόμενο να επιδράσει σε αντίστοιχο βαθμό αρνητικά στις ΗΠΑ δεν πρέπει να θεωρείται λογικό, καθώς υπάρχουν μια σειρά «εργαλεία» που θα προειδοποιήσουν για μια ενδεχόμενη τέτοια επιβράδυνση, ώστε να ληφθούν αντίρροπα μέτρα. Παράλληλα οι ΗΠΑ είναι οι πρώτοι διδάξαντες την άμεση αντιμετώπιση προβλημάτων χρέους με την εκτύπωση χρήματος που δεν τους κοστίζει ουσιαστικά τίποτα.

Για την ευρωζώνη χρειάζεται να ξεκινήσουν να ανησυχούν όσοι επαναπαύτηκαν τα τελευταία χρόνια στα χαμηλά επιτόκια. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα το πρόβλημα θα αποδειχθεί ακανθώδες, καθώς σχεδιάζει να βγει στις αγορές, για την αναχρηματοδότηση του χρέους τους, την περίοδο που ενδεχόμενα θα ξεκινήσει η διαδικασία αύξησης των επιτοκίων για το ευρώ. Στο τέλος 2016 το δημόσιο χρέος ήταν στα 326,6 δισ. ευρώ. Η αύξηση των επιτοκίων κατά 1% για το 1/3 αυτού του χρέους (το υπόλοιπο θα παραμένει για αρκετά χρόνια διακρατικό με σταθερό επιτόκιο) σημαίνει επιβάρυνση πάνω από 1 δισ. ευρώ η σε ποσοστό 0,6% του ΑΕΠ, με τις αρνητικές συνέπειες για την οποιαδήποτε ανάπτυξη προφανείς.

Πηγή: Οι επερχόμενες αυξήσεις επιτοκίων επιτείνουν την οικονομική αστάθεια | Δρόμος της Αριστεράς

Η ζωή ως καθημερινός οικονομικός εφιάλτης για τον λαό

ΘΕΜΑ

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 350,  11/3/2017

Τα επικοινωνιακά παιχνίδια της κυβέρνησης – Κάθε αξιολόγηση και χειρότερα – Το παραμύθι με τη μείωση του χρέους καλά κρατεί… για να φέρει νέα μέτρα

του Παύλου Δερμενάκη

Η κυβέρνηση τον τελευταίο 1,5 χρόνο επένδυσε επικοινωνιακά σε τρία θέματα που συνδέονται με τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής και τα συνακόλουθα μνημονιακά μέτρα: τη γρήγορη ολοκλήρωση των αξιολογήσεων, τα μέτρα για τη μείωση του χρέους και το «στοίχημα» της ανάπτυξης της οικονομίας. Επιπλέον είχε θέσει και το θέμα των τηλεοπτικών αδειών για το οποίο ηττήθηκε «κατά κράτος» τόσο με την έκπτωση του εκλεκτού της κ. Καλογρίτσα, ο οποίος αποσύρθηκε «κακήν, κακώς» από τη διάτρητη διαδικασία που η ίδια αποφάσισε, όσο και στη δικαστική διαμάχη με τους υπάρχοντες τηλεοπτικούς σταθμούς. Παράλληλα δε, όσο περνά ο καιρός και «κάνει ταμείο» στα τρία παραπάνω θέματα, ο απολογισμός γίνεται όλο και πιο αρνητικός. Γι’ αυτό και αναζητά νέα, ανώδυνα πολιτικά, θέματα για να επενδύσει επικοινωνιακά. Έτσι στην παρούσα περίοδο επαναφέρει ξανά το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης.

Στα τρία θέματα που έθεσε ως κορυφαία με την έναρξη του 2016, τα αποτελέσματά τους είναι τραγικά τόσο για την κυβέρνηση, αλλά περισσότερο για τον λαό, που βιώνει με τον χειρότερο τρόπο την αποτυχία της. Αποτυχία η οποία εκφράζεται με νέα, ακόμα πιο δυσβάστακτα μνημονιακά μέτρα κατ’ εντολή των δανειστών.

Η πρώτη αξιολόγηση, που σύμφωνα με την κυβέρνηση θα ολοκληρωνόταν πολύ γρήγορα και πριν το τέλος του 2015, τελικά ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2016 μετά την ψήφιση τεσσάρων νέων σειρών προαπαιτούμενων, σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων: α) μείωση προστασίας πρώτης κατοικίας και ελεύθερες πωλήσεις δανείων, ακόμα και υγιών, σε funds, β) νέα φορολογικά μέτρα και υπερταμείο 99 ετών για το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, γ) ασφαλιστικό Κατρούγκαλου, νέες αυξήσεις εισφορών και μειώσεις συντάξεων δ) εκκρεμότητες καλοκαιριού 2016, που αφορούσαν κυρίως το ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας (περιφερειακά αεροδρόμια, ελληνικό, ενεργειακά, ΔΕΗ κλπ).

Μαύρα μαντάτα

Η δεύτερη αξιολόγηση που θα ολοκληρωνόταν έως τον Νοέμβριο του 2016, μέχρι τώρα πηγαίνει από το Eurogroup στα τεχνικά κλιμάκια και στις επισκέψεις των «θεσμών» και αντίστροφα, συσσωρεύοντας υποχρεώσεις εκ μέρους της κυβέρνησης που θα μετατραπούν, όταν έρθει η ώρα της τελικής κρίσης, σε νέα δυσβάστακτα για τον λαό νομοσχέδια προαπαιτούμενων. Με τις συνεχώς νέες απαιτήσεις των δανειστών και τους ρυθμούς των «διαπραγματεύσεων», η ολοκλήρωση των διαδικασιών θα είναι «επιτυχία» χρονικά αν έχει περατωθεί μέχρι τον Μάιο.

Όσον αφορά τα αποτελέσματά της για τον λαό τα «μαύρα μαντάτα» έχουν εμφανιστεί ήδη στον ορίζοντα: η αποδοχή των αντεργατικών ρυθμίσεων στα εργασιακά, η, για ακόμα μία φορά, μείωση του αφορολόγητου και η για ακόμα μία φορά μείωση των συντάξεων με «πρώτο θύμα» την προσωπική διαφορά, που θέσπισε το 2016 ο νόμος Κατρούγκαλου ως «ένα καθρεφτάκι για να ξεγελάσει τους ιθαγενείς».

Το παιχνίδι με το χρέος

Το παιχνίδι των δανειστών με τις ρυθμίσεις για το χρέος «καλά κρατεί» και αξιοποιείται για την επιβολή ολοένα και χειρότερων μέτρων. Ενώ τα μέτρα για την εικονική μείωση του χρέους συμφωνήθηκαν τον Μάιο 2016, βρισκόμαστε σχεδόν ένα χρόνο μετά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, αλλά με συνεχώς νέες απαιτήσεις εκ μέρους των δανειστών για τη λήψη νέων μέτρων στο όνομα του χρέους.

Η πλέον πρόσφατη απαίτηση είναι ένα σύνολο μέτρων 3,6 δισ. ευρώ που ζητά το ΔΝΤ και αφορούν κύρια τη μείωση του αφορολόγητου και τη νέα περικοπή των συντάξεων. Μάλιστα από τη στιγμή που τα έχουν βρει μεταξύ τους Μέρκελ και Λαγκάρντ, όσον αφορά την παραμονή του ΔΝΤ στο «ελληνικό πρόγραμμα», το ΔΝΤ έχει «πάρει αέρα» στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων για την επιβολή νέων αντιλαϊκών μέτρων που θα κάνουν «βιώσιμο» το χρέος.

Έτσι μετά από ενάμιση χρόνο διαπραγματεύσεων για το χρέος, ούτε βιώσιμο είναι ούτε έχουν ληφθεί κάποια μέτρα που επιζητούσε η κυβέρνηση. Αυτά που έχουν γίνει ξεκάθαρα είναι ότι: α) δεν υπάρχει περίπτωση για ονομαστικό «κούρεμα» (πραγματική μείωση του χρέους), β) θα ληφθούν νέα αντιλαϊκά μέτρα για να γίνει βιώσιμο, και γ) οι όποιες αποφάσεις ληφθούν από τους δανειστές για τον «καλλωπισμό» του εκ μέρους τους (μεσοπρόθεσμα μέτρα επιστροφής χρημάτων που τα έχουν αποφασίσει από το 2012, αλλά τα παρακρατούν οι δανειστές με την αποδοχή της κυβέρνησης Τσίπρα), θα γίνουν μετά τις γερμανικές εκλογές, δηλαδή «με το καλό» το 2018. Όμως μέχρι τότε πρέπει να έχουμε δείξει «καλή διαγωγή» σε ό,τι νέο μας ζητήσουν να εφαρμόσουμε…

Η πραγματικότητα είναι αδήριτη και στο θέμα της ανάπτυξης

Η κυβέρνηση τους τελευταίους 15 μήνες διατυμπανίζει με κάθε τρόπο ότι μπαίνουμε στην ανάπτυξη. Όπως είπε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του τον Σεπτέμβρη του 2016 στη Θεσσαλονίκη, αξιοποιώντας με επιλεκτικό τρόπο οικονομικά στοιχεία και διατυπώσεις της ΕΛΣΤΑΤ, είμαστε «στη στιγμή της καμπής… βρισκόμαστε ακριβώς σε εκείνο το σημείο όπου η οικονομία μας αλλάζει πρόσημο…». Τα ίδια επανέλαβε και προχθές όταν στο υπουργικό συμβούλιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση ανέφερε ότι: «Η χώρα επέστρεψε μετά από 7 χρόνια σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και μάλιστα επέστρεψε από το 2016. Για φέτος οι εκτιμήσεις είναι ότι η ανάπτυξη θα τρέχει με πολύ υψηλούς ρυθμούς. Αυτή είναι η αδήριτη πραγματικότητα». Και «πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις» τον διέψευσε η ΕΛΣΤΑΤ, γιατί η οικονομική πραγματικότητα είναι αδήριτη όταν η πολιτική που ακολουθείς είναι να επιβάλεις συνεχώς νέα βάρη στον λαό που οδηγούν στη συνεχή μείωση της λαϊκής κατανάλωσης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, λίγο μετά την ομιλία του πρωθυπουργού, το ΑΕΠ κατά το 4ο τρίμηνο του 2016 παρουσίασε μείωση κατά 1,2% σε σύγκριση με το 3ο τρίμηνο. Ακόμη και σε σύγκριση με το 4ο τρίμηνο του 2015 παρουσίασε μείωση κατά 1,1% έναντι της αύξησης 0,3% που είχε ανακοινωθεί στις αρχές Φεβρουαρίου, στην πρώτη εκτίμηση του 4ου τριμήνου. Μάλιστα σε όρους όγκου ΑΕΠ το 4ο τρίμηνο του 2016 ήταν το χειρότερο τέταρτο τρίμηνο από το 1998!

Φυσικά οι αρνητικές εξελίξεις δεν σταματούν εδώ καθώς η χαμηλότερη βάση εκκίνησης επηρεάζει και τον στόχο του 2017 για ανάπτυξη 2,7% που είναι εξωπραγματικός. Πολύ δε περισσότερο όταν αυτός ο στόχος έχει δύο προϋποθέσεις που δεν έχουν εκπληρωθεί και δεν είναι ορατή η χρονική στιγμή που θα εκπληρωθούν. Οι προϋποθέσεις αυτές ήταν η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης πριν τη λήξη του 2016 και η ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ στις αρχές του 2017, ώστε να υπάρξει μια ευχέρεια εκ μέρους των τραπεζών για αύξηση του δανεισμού και κατ΄ επέκταση της ρευστότητας της οικονομίας.

Παράλληλα με αυτά, μια σειρά κακά νέα από την αρχή του 2017 επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Σύμφωνα με πληροφορίες οι εκροές καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα επανήλθαν και ανέρχονται σε περισσότερα από 2 δισ. ευρώ από την αρχή του 2017. Τα επίσημα στοιχεία για τα κόκκινα δάνεια, μετά από μια περίοδο πτωτικής τάσης, παρουσίασαν αύξηση κατά 1 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους. Δείκτες παραγωγής και προσδοκιών που καταρτίζουν ιδιωτικοί οργανισμοί, επιδεινώνονται στις αρχές του 2017.

Και ο λογαριασμός για τα πλέον ασθενή κοινωνικά στρώματα έρχεται…

Με δεδομένο πλέον ότι ο στόχος για ανάπτυξη 2,7% το 2017 δεν θα πραγματοποιηθεί, οι θεσμοί αφού τα βρήκαν η Ε.Ε. με το ΔΝΤ, προεξάρχοντος του τελευταίου, απαιτούν για μία ακόμα φορά να ματώσει ο ελληνικός λαός. Στην πρώτη σειρά της ατζέντας τους έχουν θέσει τη μείωση του αφορολόγητου στις 5.000 ευρώ και την περικοπή των συντάξεων κατά 1,8 δισ. ευρώ. Τα μέτρα αυτά είναι επιπλέον του αυτόματου «κόφτη» που μπορεί να εφαρμοστεί εάν οι δημοσιονομικοί στόχοι δεν επιτευχθούν, κάτι το οποίο αρχίζει να αποτελεί πολύ σοβαρό ενδεχόμενο από την αρχή πλέον του 2017.

Σε μια προσπάθεια να πέσει στα «μαλακά» η νέα μείωση του αφορολόγητου έχουν επιστρατευτεί το τελευταίο διάστημα λογικές κοινωνικού αυτοματισμού αποκρύπτοντας φυσικά την πραγματικότητα. Έτσι κυκλοφορούν στα μέσα ενημέρωσης απόψεις ότι οι μισοί σχεδόν Έλληνες δεν πληρώνουν άμεσους φόρους. Αυτή η «αλήθεια» κρύβει το γεγονός ότι η πραγματική οικονομική κατάσταση του μισού ενεργού οικονομικά πληθυσμού είναι τόσο άθλια που φυσικά τα εισοδήματά του δεν φτάνουν ούτε το νέο (νόμος Απριλίου 2016) αφορολόγητο των 8.636 ευρώ όπως πρακτικά διαμορφώνεται με τους δαιδαλώδεις υπολογισμούς για τον προσδιορισμό του.

Η «ταξική μεροληψία» του κ. Τσακαλώτου

Οι 1,5 εκατ. άνεργοι και οι ημιαπασχολούμενοι, που είναι το 60% των νέων θέσεων εργασίας οι οποίες δημιουργούνται, σε αντικατάσταση των θέσεων πλήρους απασχόλησης, είναι λογικό να μην φθάνουν το ισχύον σήμερα αφορολόγητο όριο. Μόνο όσοι έχουν τη «δυστυχία» να έχουν κάποιο ακίνητο στο οποίο ιδιοκατοικούν ή έχουν ένα παλαιό όχημα και ξεπερνούν από αυτά τα τεκμήρια το ελάχιστο εισόδημα καλούνται να πληρώσουν φόρο.

Βεβαίως πολλοί από τους ανέργους ή μερικώς απασχολούμενους θα βρεθούν το 2017 να φορολογούνται και από την πλευρά της αδυναμίας συγκρότησης των δαπανών διαβίωσης μέσω πλαστικού χρήματος. Τα ελάχιστα εισοδήματά τους φυσικά και δεν τους επιτρέπουν την «πολυτέλεια» του πλαστικού χρήματος. Όλα αυτά αποτελούν δείγμα της «ταξικής μεροληψίας» του κ. Τσακαλώτου και των υποστηρικτών του, εντός ΣΥΡΙΖΑ.

Παράλληλα η όποια προσπάθεια σύγκρισης του αφορολόγητου στις διάφορες χώρες της Ε.Ε. καταλήγει σε τραγέλαφο, καθώς υπάρχουν σημαντικές διαφορές, αλλά και ομοιότητες από χώρα σε χώρα για εντελώς διαφορετικούς κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους.

Σε αυτές τις συνθήκες η κυβέρνηση επεξεργάζεται δυστυχώς σενάρια για μείωση του αφορολόγητου στα 5.900 ευρώ, γεγονός που θα αποφέρει δημόσια έσοδα 1,8 δισ. ευρώ ή 1% του ΑΕΠ, όπως ζητά το ΔΝΤ. Αυτό πρακτικά σημαίνει φορολογική επιβάρυνση, για αυτούς που σήμερα είναι στο όριο της φτώχειας και έχουν μηδενικό φόρο, από 22 ευρώ ετησίως έως 600 ευρώ. Το δεύτερο σενάριο είναι το αφορολόγητο στις 7.000 ευρώ άρα δημόσια έσοδα 1 δισ. και επιβάρυνση από 22 έως 360 ευρώ.

Φυσικά η αναζήτηση νέων φόρων σε βάρος του λαού δεν τους εμποδίζει να ψηφίζουν νόμους που μειώνουν τη φορολογία βουλευτών, υπουργών, γενικών γραμματέων υπουργείων και δημάρχων, όπως έκαναν με τη μείωση της ετήσιας εισφοράς αλληλεγγύης κατά 2.000 ευρώ περίπου. Δηλαδή μονά χάνουμε διπλά κερδίζουν….

Πηγή: Η ζωή ως καθημερινός οικονομικός εφιάλτης για τον λαό | Δρόμος της Αριστεράς

Η φοροκαταιγίδα επιδεινώνεται σε βάρος του λαού

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 341,  6/1/2017

Του Παύλου Δερμενάκη

Οι αυξημένοι φόροι σε καύσιμα, καφέ, κάπνισμα, σταθερή τηλεφωνία με τον καινούργιο χρόνο μειώνουν από 400–1.200 ευρώ το εισόδημα κάθε νοικοκυριού, ενώ οι μεγαλοοφειλέτες μένουν στο απυρόβλητο

Το νέο έτος ήρθε με νέες αυξήσεις στους έμμεσους φόρους. Από 1/1/2017 καύσιμα, τσιγάρα, καφές, σταθερό τηλέφωνο και internet, είναι ακριβότερα λόγω αύξησης της φορολογίας. Οι αυξήσεις στα καύσιμα είναι 4–10 λεπτά το λίτρο, στον καφέ 2–4 ευρώ στο κιλό, στα τσιγάρα – καπνό 0,5 – 1 ευρώ στο πακέτο, 1 ευρώ στα 10 ml υγρού του ηλεκτρονικού τσιγάρου και 5% μηνιαία στο ύψος του λογαριασμού σταθερής τηλεφωνίας. Η φορολογική επιβάρυνση θα είναι ιδιαίτερα υψηλή στον καφέ καθώς σε κάποιες περιπτώσεις η τιμή των 200 γραμ. ελληνικού καφέ θα φτάσει από 2,3 ευρώ, σε 3,1 με τον νέο φόρο.

Οι παραπάνω αυξήσεις μεταφράζονται σε μείωση του εισοδήματος κατά 400 – 1.200 ευρώ για κάθε νοικοκυριό, ανάλογα με τις καταναλωτικές του συνήθειες.

Με τις νέες αυξήσεις στα προϊόντα καπνού η Ελλάδα κερδίζει μία ακόμα «πρωτιά». Η σχετική φορολογία είναι η υψηλότερη σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς ανέρχεται πλέον στο 90% της τιμής που πληρώνει ο καταναλωτής.

Όλοι αυτοί οι νέοι φόροι φέρουν την υπογραφή του κ. Τσακαλώτου, για αυτό δικαίως η γερμανική εφημερίδα Handesblatt είχε γράψει τον Μάιο του 2016, όταν ψηφίστηκαν αυτά τα μέτρα: «Η έλλειψη φαντασίας για νέους φόρους είναι κάτι για το οποίο δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει τον Ευκλείδη Τσακαλώτο».

Με αυτά η κυβέρνηση υπολογίζει να εισπράξει επιπλέον, δηλαδή να αφαιρέσει από την τσέπη μας, 680 εκατ. ευρώ το 2017. Το κατά πόσον αυτά τα ποσά θα εισπραχθούν είναι υπό αμφισβήτηση για δύο λόγους. Πρώτον γιατί οι αυξήσεις, ειδικά σε έμμεσους φόρους, αποτελούν το μεγαλύτερο κίνητρο για φοροδιαφυγή. Δεύτερο, επειδή η φορολογική επιβάρυνση είναι ιδιαίτερα υψηλή, σε κάποιες περιπτώσεις, το αποτέλεσα θα είναι η μείωση της κατανάλωσης και συνεπώς η μείωση των συνολικά εισπραττόμενων φόρων. Να θυμηθούμε ότι οι σχετικές μνημονιακές αυξήσεις φόρων στα καύσιμα, στο παρελθόν είχαν σαν αποτέλεσμα να μειωθούν σημαντικά οι συνολικά εισπραττόμενοι φόροι.

Οι λοιπές φορολογικές επιβαρύνσεις το 2017

Η φορολογική επιδρομή του 2017, δεν σταματά στους έμμεσους φόρους. Το συνολικό πακέτο αύξησης φόρων για το έτος προβλέπεται να φτάσει τα 3,1 δισ. ευρώ. Από αυτά το μεγαλύτερο μέρος προβλέπεται να προέλθει από τις αλλαγές – αυξήσεις που έχουν ψηφιστεί στη φορολογία εισοδήματος, την εισφορά αλληλεγγύης και την αύξηση του ΦΠΑ από 23% σε 24%. Η μείωση του αφορολόγητου, και ο νέος τρόπος υπολογισμού των «τεκμηρίων» θα επιβαρύνουν υπέρμετρα τα χαμηλότερα εισοδήματα. Είναι αυτοί για τους οποίους ο «ταξικά μεροληπτικός» κ. Τσακαλώτος – και οι «53» – είχε δηλώσει ότι δεσμεύεται να μην μειωθεί το αφορολόγητο, διαφορετικά θα παραιτηθεί. Φυσικά τα μέτρα πέρασαν με την υπογραφή του,  όπως και τόσες άλλες ψεύτικες δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ και του ίδιου του πρωθυπουργού.

Η επιδρομή στα λαϊκά στρώματα συνεχίζεται και με τις αυξήσεις σε ασφαλιστικές εισφορές. Οι αυξήσεις εδώ ανέρχονται σε 500 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 350 εκατ. αφορούν πρόσθετες εισφορές στις επικουρικές συντάξεις και τα 150 εκατ. αφορούν τον νέο, ληστρικό τρόπο υπολογισμού των εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες.

Ειδικότερα η κατάσταση που δημιουργείται με τον νέο τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών είναι τόσο αφόρητη που έχει σαν αποτέλεσμα τη διακοπή δραστηριότητας για δεκάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά και τη μεταφορά της έδρας μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα 104.000 επιτηδευματίες έκαναν παύση δραστηριότητας και 8.000 επιχειρήσεις «μετανάστευσαν» σε γειτονικές χώρες τους τελευταίους μήνες.

Η υπερφορολόγηση από  την κυβέρνηση της «αριστεράς»

Η υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση είναι ένας μνημονιακός σχεδιασμός που υλοποιείται σε όλη την περίοδο 2010-2017. Όμως την περίοδο 2015-2017, που έχουμε κυβέρνηση της «αριστεράς», η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής της ΕΕ, η φορολογική επιβάρυνση ως ποσοστό στο ΑΕΠ από 35,5% που ήταν το 2014 ανέβηκε σε 36,4% το 2015 και σε 37,6% το 2016. Για το 2017 εκτιμάται ότι θα μειωθεί οριακά σε 37,5%, κάτι που αμφισβητείται καθώς προστίθενται οι νέοι φόροι και υπάρχουν πολύ σοβαρές αντιρρήσεις όσον αφορά τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (2,7%!).

Την ίδια περίοδο σημειώθηκε μια επίσης δραματική επιδείνωση όσον αφορά τη σύνθεση των φόρων. Η σχέση μεταξύ άμεσων και έμμεσων φόρων επιδεινώνεται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά. Διαμορφώνεται για το 2017 οι έμμεσοι σε 56,4%, έναντι 43,6% άμεσων φόρων. Είναι γνωστό ότι όσο μεγαλύτερη είναι η έμμεση φορολογία, τόσο αντιλαϊκότερο είναι το φορολογικό σύστημα. Υπερφορολογεί, μέσω της κατανάλωσης, με πολύ υψηλότερο συντελεστή τα χαμηλά εισοδήματα έναντι των υψηλών.

Το τρένο της μεγάλης φοροδιαφυγής

Ο ΣΥΡΙΖΑ της αντιπολίτευσης κατηγορούσε τις προηγούμενες  κυβερνήσεις για ολιγωρία στην πάταξη της φοροδιαφυγής και για την μη αξιοποίηση της «λίστας Λαγκάρντ» για τις καταθέσεις εξωτερικού. Δύο χρόνια τώρα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συνέχιζε να επαναλαμβάνει τη σημασία της πάταξης της φοροδιαφυγής και την αξιοποίηση των «λιστών» μια και φρόντισε να περιέλθουν στα χέρια της δύο ακόμα λίστες («Μπόγιαρνς» και «Φαλτσιάνι»).

Δυστυχώς, τα αποτελέσματα μιλούν μόνα τους. Στον σημαντικότερο τομέα φοροδιαφυγής, τα καύσιμα, το αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο μηδενικό τη στιγμή που εκτιμάται ότι στον συγκεκριμένο τομέα η φοροδιαφυγή ανέρχεται σε πάνω από 2 δισ. ευρώ. Αντί γι΄ αυτό η κυβέρνηση βάλθηκε να συλλάβει τη φοροδιαφυγή των μικρεκμπόρων μέσω της υποχρεωτικής χρήσης πιστωτικών καρτών!

Με τις λίστες καταθέσεων εξωτερικού και τον έλεγχο μεγάλου πλούτου, τα αποτελέσματα είναι ελάχιστα, οι καθυστερήσεις στους ελέγχους τεράστιες, ενώ καθημερινά παραγράφονται δεκάδες υποθέσεις.

• «Λίστα Λαγκάρντ»: επί συνόλου 2.062 περιπτώσεων είχαν ξεκινήσει 365 έλεγχοι (από το 2014 έως τον Αύγουστο 2016) από τους οποίους είχαν ολοκληρωθεί 177 με συνολικό ποσό βεβαίωσης φόρων 225,4 εκατ. ευρώ (1,27 εκατ. ανά περίπτωση). Το 2015 είχαν ολοκληρωθεί 96 έλεγχοι και το 2016 μόλις 43! Το υπουργείο δεν δημοσιοποίησε τι ποσά εισπράχθηκαν, κάτι που δημιουργεί τεράστιο ερώτημα, αν ακόμα και αυτά τα ποσά που βεβαιώνονται εισπράττονται τελικά ή αθροίζονται και αυτά στα χρέη προς το δημόσιο.
• «Λίστα Μπόγιαρνς»: έχουν ξεκινήσει από τον Απρίλιο 2016 έλεγχοι για 60 περιπτώσεις χωρίς να ολοκληρωθεί κανένας.
• «Λίστα Φαλτσιάνι»: δεν δόθηκε κανένα στοιχείο. Προφανώς δεν έγινε κανένας έλεγχος.
• Εμβάσματα εξωτερικού: ξεκίνησαν έλεγχοι από το 2015 για 1.482 περιπτώσεις και έχουν ολοκληρωθεί οι 623 με μέση βεβαίωση φόρων 495.000 ευρώ. Για το 2016 δεν ξεκίνησε κανένας έλεγχος
• Έλεγχοι μεγάλων επιχειρήσεων στο διάστημα 1.1.2016-31.8.2016: ολοκληρώθηκαν 141, βεβαιώθηκαν φόροι και πρόστιμα 435 εκατ. ευρώ και εισπράχθηκαν μόλις 74 εκατ. (17%)

Και ενώ αυτή είναι η συμπεριφορά του υπουργείου στους μεγαλο-οφειλέτες, την ίδια στιγμή στήνεται ένα τεράστιο κυνηγητό στους μικρο-οφειλέτες, ακόμα και μερικών εκατοντάδων ευρώ, με κατασχέσεις από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς χρημάτων που είναι αναγκαία για τη διαβίωσή τους ή τη συνέχιση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.

Η φορολογική καταιγίδα σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων επιδεινώνεται δραματικά την εποχή της κυβέρνησης της «αριστεράς». Η φορο-καταιγίδα οδηγεί σε διόγκωση των χρεών προς το δημόσιο, καθώς ο λαός αδυνατεί να ανταποκριθεί σε αυτές τις υποχρεώσεις και ενεργοποιεί την αρπακτική διάθεση του δημοσίου το οποίο προχωρά σε κατασχέσεις. Την ίδια στιγμή οι έλεγχοι των «λιστών» και των αποδεικτικών στοιχείων που έχει το υπουργείο για τη μεγάλη φοροδιαφυγή, γίνονται με «ρυθμούς χελώνας» και χωρίς ουσιαστικά εισπρακτικά αποτελέσματα.

Πηγή: Η φοροκαταιγίδα επιδεινώνεται σε βάρος του λαού | Δρόμος της Αριστεράς

‘Εξοδος από το ευρώ: μία πρόταση με αναπάντητα ερωτήματα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 348,  24/2/2017

του Παύλου Δερμενάκη

Η λύση του ελληνικού προβλήματος δεν μπορεί να επικεντρώνεται από την Αριστερά στην αλλαγή του νομίσματος

Πραγματοποιήθηκε, στις 15 Φλεβάρη στην  Αλκυονίδα, η παρουσίαση της πρότασης του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής (ΕΔΕΚΟΠ) για μιαν άλλη πορεία της Ελλάδας στον οικονομικό τομέα μετά την αποτυχία της Ευρωζώνης. Την πρόταση παρουσίασαν οι καθηγητές Κώστας Λαπαβίτσας και Θόδωρος Μαριόλης καθώς και ο περιφερειακός σύμβουλος Δυτικής Ελλάδας Κωνσταντίνος Γαβριηλίδης.

Η πρώτη παρατήρηση από την εκδήλωση ήταν η πολύ μεγάλη συμμετοχή κόσμου, για τα δεδομένα επιστημονικής παρουσίασης ακόμα και για τον χώρο της Αριστεράς. Το στοιχείο αυτό δείχνει την ανάγκη ενός κόσμου για αναζήτηση τεκμηριωμένων λύσεων εξόδου από την πολυεπίπεδη κρίση της χώρας. Ενός κόσμου που δεν εγκαταλείπει τη διαδικασία αναζήτησης, που δεν αποδέχεται ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στα μνημόνια, που δηλώνει και με αυτό τον τρόπο παρών σηματοδοτώντας με αισιοδοξία δυνατότητες για το μέλλον.

Ως δεύτερη παρατήρηση, πριν πάμε στην ουσία των θεμάτων, οφείλουμε να σημειώσουμε την έντονη δυσφορία αυτού του κόσμου στους μακρόσυρτους «χαιρετισμούς» των πολιτικών αρχηγών που παρευρέθηκαν στην εκδήλωση. Ο κόσμος ήθελε να ακούσει την πρόταση, να κατανοήσει ότι υπάρχει διαδικασία για να βγει από το αδιέξοδο. Δεν βρέθηκε εκεί για να ακούσει «μία από τα ίδια»,  χωρίς καμία συμβολή και αξία στις αγωνίες του. Από αυτή την άποψη οι παρεμβάσεις των Π. Λαφαζάνη και Ζ. Κωνσταντοπούλου όχι μόνο δεν προσέφεραν κάτι ουσιαστικό αλλά αντίθετα «εκνεύρισαν» το ακροατήριο, κάτι το οποίο φάνηκε και στο τέλος των ομιλιών τους…

Η πρόταση Λαπαβίτσα

Η εκδήλωση φιλοδοξούσε να προσφέρει επιστημονική τεκμηρίωση για το άνοιγμα ενός νέου δρόμου για την Ελλάδα που θα οδηγεί σε πολιτική δράση. Παρακολουθώντας τις ομιλίες που αφορούσαν την πρόταση για την Ελλάδα το συμπέρασμα που προέκυψε, τουλάχιστον για τον γράφοντα, είναι ότι δεν δόθηκαν οι απαιτούμενες απαντήσεις στο ελληνικό πρόβλημα. Η εκδήλωση αν και έθεσε «ψηλά τον πήχη» τελικά κατέληξε σε μια προσπάθεια να δοθεί απάντηση στο εάν η έξοδος από το ευρώ και η ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας της χώρας είναι εφικτή και αν τα όποια προβλήματα προκύψουν είναι αντιμετωπίσιμα. Χωρίς να υποβαθμίζουμε το περιεχόμενο της δουλειάς που παρουσιάστηκε, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι τελικά δεν έδωσε τις αναγκαίες ολοκληρωμένες απαντήσεις.

Η μελέτη ξεκίνησε σωστά με τη διακλαδική ανάλυση της οικονομίας και το πως οι τομείς και οι κλάδοι της θα συμβάλλουν στη γρήγορη αύξηση της απασχόλησης. Από εκεί και μετά όμως αποκλίνει από τις ανάγκες μιας ολοκληρωμένης πρότασης που θα αγκαλιάζει όλη την οικονομία και δεν θα δίνει επιλεκτικά κάποιες λύσεις σε επιμέρους πλευρές του προβλήματος. Έτσι η μελέτη διαπιστώνει την άμεση λύση με την αξιοποίηση των υπηρεσιών. Βολεύεται με αυτήν, θεωρώντας ότι σε πρώτη φάση θα αντιμετωπίσει προβλήματα εσωτερικών κυρίως ανισορροπιών. Θεωρεί ότι λόγω της παρούσας κατάστασης (χαμηλή κατανάλωση) ο εξωτερικός τομέας βρίσκεται σε ισορροπία. Συνεπώς εστιάζει στην επίλυση του προβλήματος που θεωρείται η γενεσιουργός αιτία των ανισορροπιών και της κρίσης. Και το πρόβλημα –σύμφωνα με  τη μελέτη– είναι το νόμισμα, λόγω της μορφής, των στρεβλώσεων του ευρώ και της δομής της οικονομικής και νομισματικής ένωσης.

Το αποτέλεσμα είναι να δίνεται π.χ. έμφαση στην αλλαγή στο νέο νόμισμα με σχέση 1 προς 1 και να δίνονται προφορικές διαβεβαιώσεις ότι η υποτίμηση 30%-50% που θα ακολουθήσει θα οδηγήσει σε τελική υποτίμηση 30% αλλά σε πληθωρισμό μόνο 10% για το πρώτο έτος μειούμενο στη συνέχεια. Και από πού προκύπτουν αυτά; Η απάντηση είναι απλή: από τα οικονομετρικά μοντέλα. Βέβαια το που μας έχουν οδηγήσει ήδη αυτά τα μοντέλα και οι πολλαπλασιαστές, με διαχειριστή βέβαια το ΔΝΤ, είναι γνωστό.

‘Όμως δεν είναι δυνατόν να αναζητάς πρόταση, που θα οδηγεί σε πολιτική δράση και να συζητάς το πού θα πάει η κατάσταση στη βάση οικονομετρικών μοντέλων, λες και η οικονομία και οι εξελίξεις δεν έχουν καμία δυναμική. Αγνοώντας ότι κάποιοι θα έχουν το σχέδιο και τις δυνατότητες να σε πιέσουν. Αγνοώντας τα «μαθήματα» που μας έδωσαν το α΄ εξάμηνο του 2015 και η κατάληξη αυτών των πιέσεων. Το να καθησυχάζει κάποιος προκαταβολικά τον λαό, με νούμερα από οικονομετρικά μοντέλα, υποσχόμενος ότι η κατάσταση θα είναι άμεσα αντιμετωπίσιμη σε όλα τα επίπεδα προβλημάτων μοιάζει περισσότερο με τις λογικές του παρελθόντος που μας οδήγησαν εδώ και πολύ λίγο με ολοκληρωμένη, τεκμηριωμένη, επιστημονική ανάλυση-πρόταση.

Τρεις σημαντικές αποσυνδέσεις

Τελικώς η πρόταση που παρουσιάστηκε εμφανίζει τρεις ιδιαίτερα σημαντικές αποσυνδέσεις που καθορίζουν στην ουσία και το σύνολο των αποτελεσμάτων τα οποία θα έχει η εφαρμογή της.

Πρώτη αποσύνδεση, από τη δυναμική της οικονομίας και της παραγωγής. Η χώρα έχει ανάγκη παραγωγικής ανασυγκρότησης αλλά και ενός σχεδιασμού που θα απαντά στα τέσσερα μεγάλα ελλείμματα που είναι άμεσα για την επιβίωση του λαού και της οικονομίας. Είμαστε ελλειμματικοί σε τρόφιμα, φάρμακα, ενέργεια και πρώτες ύλες. Όταν βάζεις στόχο να αυξηθούν η απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών και η κατανάλωση, δεν μπορείς να λες ότι παραμένεις στις ισορροπίες του ισοζυγίου με τα σημερινά δεδομένα (χαμηλή ζήτηση – κατανάλωση). Δεν μπορείς να αντιμετωπίζεις τα 4 προαναφερθέντα ελλείμματα με γενικά οικονομετρικά μοντέλα.

Δεύτερη αποσύνδεση, από την τρέχουσα πολιτική κατάσταση και την κατάσταση του λαϊκού κινήματος. Ακόμα και αν όλα αυτά που προτείνει η μελέτη είναι απόλυτα σωστά. Ποιος θα τα κάνει; Ποιο λαϊκό κίνημα, μέτωπο ή ό,τι άλλο; Με ποια προετοιμασία; Οι βεβαιότητες ότι θα αυξηθεί άμεσα η απασχόληση και  η κατανάλωση, ενώ η υποτίμηση και ο πληθωρισμός θα είναι ελεγχόμενα μεγέθη και ότι δεν θα υπάρχουν προβλήματα στο εξωτερικό ισοζύγιο άρα θα έχουμε επάρκεια σε όλα τα είδη δεν είναι πειστικές. Δηλαδή, ενώ βρισκόμαστε σε πόλεμο, όπως λέει ο ίδιος ο Κ. Λαπαβίτσας, ξαφνικά θα «δούμε το φως μας» χωρίς θυσίες; Και αν είναι αναγκαίες κάποιες θυσίες, ποιες είναι αυτές; Πότε και ποιος θα πει στον λαό για αστάθμητους παράγοντες που δεν μετρούνται στα μοντέλα;

Η όποια αλλαγή προσπαθήσει να επιβάλλει ο λαός δεν θα γίνει σε συνθήκες πολιτικής ηρεμίας, ούτε για την Ελλάδα ούτε για το εξωτερικό. Πολύ δε περισσότερο όταν είσαι από παντού δεμένος με την Ευρωζώνη, την Ε.Ε., το ΝΑΤΟ κλπ. Όταν ο εξωτερικός εχθρός αλλά και οι ντόπιοι υπηρέτες του κρατούν μια σειρά από θέσεις-κλειδιά στην οικονομία και το πολιτικό σύστημα. Το να περιμένεις να τους αντιμετωπίσεις όλους έχοντας αναλυτική πρόταση για το νόμισμα, όταν αυτοί σε ελέγχουν επί της ουσίας και για αυτό το θέμα, μοιάζει με άλμα στο κενό. Πολύ δε περισσότερο όταν αυτοί σε απειλούν με την αποπομπή από το ευρώ και την επιστροφή στη δραχμή γιατί έχουν τον δικό τους σχεδιασμό.

Τρίτη αποσύνδεση, από το διεθνές περιβάλλον. Δεν μπορεί σε μια τέτοια μελέτη να μην κάνεις έστω κάποια αναφορά για τη διεθνή θέση της χώρας και κυρίως από που θα πρέπει να αναζητήσει βοήθεια και ποια, στα δύσκολα που σίγουρα θα έρθουν. Δεν μπορεί να αγνοείς τη γεωπολιτική και στρατηγική θέση της χώρας, τους κινδύνους και τις δυνατότητες που απορρέουν από αυτήν. Ούτε μπορείς να αγνοείς και τις αγωνίες άλλων λαών, όπως εκφράστηκαν και στην εκδήλωση από τους συμμετέχοντες από την Ιταλία και την Ισπανία, χωρίς να αναζητάς και να προτείνεις στον σύγχρονο κόσμο συμμαχίες και κοινές εναλλακτικές λύσεις σε κοινά προβλήματα.

Συνοψίζοντας, το ΕΔΕΚΟΠ έκανε μια καλή προσπάθεια η οποία αντιμετωπίζει πλευρές του προβλήματος της κρίσης της χώρας, όμως σαν σύνολο αυτή η πρόταση δεν αποτελεί τη «λύση». Χρειάζεται να γίνουν πολλά σε πολλαπλά επίπεδα: μελετητικό, κινηματικό, πολιτικό για να διαμορφωθεί η «πρόταση-λύση». Σε κάθε περίπτωση αναζήτησης αυτή πρέπει να ξεκινά από την παραγωγική βάση της χώρας. Να αποφασίζουμε ως χώρα τι μπορούμε και θέλουμε να παράγουμε. Για αυτό και η ενδογενής παραγωγική ανασυγκρότηση, με διαδικασίες κινήματος, είναι το βασικό σημείο εκκίνησης της λύσης του προβλήματος. Εκεί πρέπει να αναζητηθεί η καρδιά της λύσης των προβλημάτων.

Πηγή: ‘Εξοδος από το ευρώ: μία πρόταση με αναπάντητα ερωτήματα | Δρόμος της Αριστεράς