Η είσοδος στην «θηλιά» του χρέους

Έξοδος στις αγορές, επικοινωνιακά παιγνίδια και πραγματικότητα

του Παύλου Δερμενάκη

Ηχώρα διανύει το ένατο ημερολογιακό έτος εντός των μνημονίων. Ο λαός συνεχίζει να υφίσταται τα πάνδεινα εξαθλιωνόμενος καθημερινά. Η νέα «μεγάλη» ιδέα που πλασάρει η παρούσα κυβέρνηση είναι η έξοδος από τα μνημόνια μετά τον Αύγουστο. Αν αφήσουμε κατά μέρος το θέμα της εποπτείας (για το θέμα αυτό δείτε Γιάννης Κιμπουρόπουλος, Αρθρογράφος στον Δρόμος της Αριστεράς) η έξοδος από τα μνημόνια σημαίνει είσοδο στο σύστημα των αγορών, για να δανειστούμε προκειμένου να εξυπηρετήσουμε το δημόσιο χρέος που ξεπερνά πλέον το 180% του ΑΕΠ.

Μπήκαμε στα μνημόνια με χρέος στο 120% του ΑΕΠ, επειδή οι όροι που μας δάνειζαν οι αγορές ήταν ασύμφοροι. Βγαίνουμε από τα μνημόνια το 2018 με χρέος στο 180% του ΑΕΠ για να δανειστούμε από τις αγορές για την εξυπηρέτηση του χρέους. Κλειδί συνεπώς στην πορεία των οικονομικών θεμάτων της χώρας και του λαού τα επόμενα χρόνια θα είναι ο αγώνας και η αγωνία για την εξυπηρέτηση του «εξαιρετικά μη βιώσιμου» δημόσιου χρέους, όπως το χαρακτηρίζει το ΔΝΤ.

Σήμερα το δημόσιο χρέος συνεχίζει να αποτελεί τη «θηλιά στο λαιμό» του λαού η οποία όμως έχει σφίξει αφάνταστα καθώς: α) το χρέος μεγάλωσε τόσο σε απόλυτο ύψος όσο κυρίως σαν ποσοστό του ΑΕΠ, β) οι οικονομικές δυνατότητες τόσο γενικά ως οικονομία όσο και ειδικά ως μεμονωμένοι πολίτες έχουν μειωθεί δραματικά, και γ) μπαίνουμε σε μια νέα φάση όπου από τα μηδενικά και τα αρνητικά επιτόκια θα οδηγηθούμε το αργότερο εντός του 2019 σε συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων και από την αυξημένη ρευστότητα σε σημαντικό περιορισμό της καθώς θα τελειώσει η ποσοτική χαλάρωση. Με αυτά τα δεδομένα οφείλουμε να αξιολογούμε τους σχεδιασμούς και τα επικοινωνιακά παιγνίδια της κυβέρνησης σχετικά με την έξοδο στις αγορές.

Η πρώτη «κρυάδα»

Η πολυδιαφημισμένη έξοδος στις αγορές, που θα γίνει σε στάδια και θα αποκαταστήσει τη θέση της Ελλάδας ως συμμετέχουσα σε αυτές, ξεκίνησε την περασμένη βδομάδα (Πέμπτη 7/2/2018). Εν μέσω αναταραχής στις διεθνείς αγορές, αφού είχε προηγηθεί αναβολή της αρχικής ημερομηνίας, αποφασίστηκε η τελική έξοδος. Ο δανεισμός ήταν με την μορφή κοινοπρακτικού δανείου ύψους 3 δισ. ευρώ για μία επταετία. Να σημειώσουμε ότι η μορφή του δανεισμού ήταν τέτοια που ότι δεν θα καλυπτόταν από δημόσιες προσφορές θα το κατέβαλαν τελικά οι τράπεζες-ανάδοχοι του κοινοπρακτικού δανείου. Άρα η κυβέρνηση βγήκε στις αγορές έχοντας ήδη εξασφαλίσει την κάλυψη του συνολικού ποσού, το οποίο ήταν αρκετά μικρό. Επίσης ο κίνδυνος που ανέλαβαν όσοι αγόρασαν τα ομόλογα είναι σχετικά μικρός για την κατάσταση της Ελλάδας.

Η αρχική εκτίμηση της κυβέρνησης ήταν ότι η έκδοση στέφθηκε με επιτυχία. Ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ είπε ότι «3,375% ήταν το επταετές με το οποίο βγήκαμε στις αγορές την προηγούμενη Παρασκευή». Με κριτήριο την επιτυχημένη αυτή έξοδο στις αγορές θεώρησε ότι η έχει «γυρίσει σελίδα» η ελληνική οικονομία και «οι προϋποθέσεις για την έξοδο δεν ήταν ποτέ καλύτερες». Όμως η πραγματικότητα για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται πολύ διαφορετική.

Η τελική απόδοση του ομολόγου την ημέρα που εκδόθηκε ήταν 3,5% και όχι 3,375% που ανάφερε επιλεκτικά ο κ. Τσίπρας. Τρεις μέρες μετά την έκδοση η απόδοσή του είναι στο 4,06%, κάνοντας άλμα 16%. Δηλαδή όσοι επένδυσαν καταγράφουν ζημιές 16% σε διάστημα 3 ημερών. Αν αυτά τα νούμερα τα συνδέσουμε με τον στόχο για επιτόκιο 2,8% που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός (Ιανουάριος 2018) κάθε άλλο παρά δικαιολογούνται οι κυβερνητικοί πανηγυρισμοί. Φυσικά αυτή η αρνητική εξέλιξη για όσους επένδυσαν στην παρούσα έκδοση θα μετρήσει πολύ αρνητικά στα επιτόκια των επόμενων εκδόσεων. Μάλιστα παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ως μεγάλο λάθος την έκδοση του ομολόγου στη συγκεκριμένη συγκυρία, που θα έχει μεγάλο οικονομικό κόστος στη συνέχεια.

Οι αγορές δεν είναι για επικοινωνιακά κόλπα

Κλειδί στην πορεία των οικονομικών θεμάτων της χώρας και του λαού τα επόμενα χρόνια θα είναι ο αγώνας και η αγωνία για την εξυπηρέτηση του «εξαιρετικά μη βιώσιμου» δημόσιου χρέους

Η έκδοση του επταετούς ομολόγου και ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για τα επόμενα βήματα εξόδου στις αγορές στηρίχτηκε στην επίπλαστη εικόνα των αγορών του τελευταίου διμήνου (Δεκέμβριος 2017 – Ιανουάριος 2018). Στο διάστημα αυτό αποκλιμακώθηκαν σημαντικά τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων. Το δεκαετές ομόλογο από 5,5% στις αρχές Δεκεμβρίου 2017 έφτασε στο 3,6% τον Ιανουάριο, σε επίπεδα δηλαδή της περιόδου πριν από τα μνημόνια. Βέβαια αυτή η βελτίωση συνέβη εν μέσω μεγάλης ευημερίας στις αγορές και ακόμα μεγαλύτερης κερδοσκοπίας στα ελληνικά ομόλογα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα κερδοσκοπικών παιγνιδιών στα ομόλογα είναι το διετές ελληνικό ομόλογο (λήξη Απριλίου 2019) που έφτασε να έχει απόδοση 1,68% στις αρχές Ιανουαρίου όταν το αντίστοιχο των ΗΠΑ είχε απόδοση 1,96%. Δηλαδή θεωρητικά η Ελλάδα «δανειζόταν» φθηνότερα από τις ΗΠΑ. Βέβαια αυτά τα νούμερα δεν περιγράφουν από μόνα τους όλη την πραγματικότητα, καθώς πρέπει να ληφθεί υπόψη η πορεία των επιτοκίων (αρνητικά στην Ε.Ε., σε συνεχή άνοδο στις ΗΠΑ) που επηρεάζει σημαντικά τις αποδόσεις των ομολόγων στη δευτερογενή αγορά. Είναι ενδεικτικά όμως των στρεβλώσεων που δημιουργούνται στις αγορές στο πλαίσιο των κερδοσκοπικών παιγνιδιών και φανερώνουν τα προβλήματα στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για τη συμμετοχή της ως εκδότης ομολόγων στις αγορές.

Σε αυτό το θετικό πλαίσιο σχεδιάστηκε η έκδοση του επταετούς ελληνικού ομολόγου. Γι΄ αυτό και ανέμεναν επιτόκιο 2,8%. Όμως αυτός ο σχεδιασμός πήγε «στράφι» και το κόστος θα πληρωθεί στις επόμενες εκδόσεις.

Όμως την κατάσταση ευημερίας από το τέλος Ιανουαρίου την έχουν διαδεχθεί αναταράξεις και «ξεπούλημα». Το δεκαετές ελληνικό ομόλογο έχασε τα μισά από όσα κέρδισε τον Δεκέμβρη. Έτσι από 3,6% αρχές Ιανουαρίου έφθασε στο 4,4% την 13/2/2018. Και αυτή είναι η κατάσταση, όταν στην ευρωπαϊκή αγορά συνεχίζει να υπάρχει η ποσοτική χαλάρωση και τα διατραπεζικά επιτόκια είναι αρνητικά. Μπορούμε να φανταστούμε τι θα γίνει όταν, από το 2019 όπως έχει αρχίσει και διαμορφώνεται το κλίμα, αντιστραφεί αυτή η κατάσταση. Μόλις το δεκαετές ομόλογο των ΗΠΑ ξεπέρασε το 2,6%, που είχαν βάλει ως όριο αναλυτές, ξεκίνησαν οι αναταράξεις στις χρηματιστηριακές αγορές στις ΗΠΑ αρχικά και σε όλο τον κόσμο κατ΄ επέκταση.

Ακόμα και η αρχική εικόνα επιτυχίας του επταετούς ομολόγου έχει πάρα πολλές σκιές που δεν έχουν αξιολογηθεί ακόμα. Η τελική κατανομή του ποσού των 3 δισ. στους επενδυτές αποτελεί παράγοντα αστάθειας για τη διαμόρφωση της τιμής του ομολόγου στη δευτερογενή αγορά. Τα hedge funds (άκρως επιθετικά, κερδοσκοπικά χαρτοφυλάκια) επένδυσαν 950 εκ. (31,5%), τράπεζες 700 εκ. (23,3%), διεθνείς επενδυτές 1.1170 (39%) και 180 εκ. (6%) η Τράπεζα της Ελλάδος. Ως προς τη γεωγραφική διάσταση 43,7% προήλθαν από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία, από φορείς που ασχολούνται με την κερδοσκοπία. Επίσης 19% προέρχονται από την Ελλάδα όπου με δεδομένα τα προβλήματα ρευστότητας (εξαιρείται η Τράπεζα της Ελλάδας) και τη μεταβλητότητα στην ελληνική αγορά οι συγκεκριμένοι επενδυτές μπορεί να πιεστούν από πολλές πλευρές για να μην διακρατήσουν μακροπρόθεσμα τη συγκεκριμένη τοποθέτηση.

Η κυβέρνηση ξεκίνησε ένα επικοινωνιακό παιγνίδι για εσωτερική κατανάλωση με σημαία αρχικά την «καθαρή έξοδο» από τα μνημόνια. Όσο γνωστοποιούνται τα όσα έχουν συμφωνηθεί με τους «θεσμούς» αυτή η προσέγγιση ξεθωριάζει. Ακολούθησε η νέα σημαία «δεν χρειαζόμαστε προληπτική πιστωτική γραμμή στήριξης». Και αυτή η θεώρηση άρχισε να ξεθωριάζει μετά την πρώτη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές. Άρα οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια σε αυξημένη εποπτεία-επιτήρηση, ανεξάρτητα πως αυτή θα ονομαστεί, από τους δανειστές και σε ακόμη αυστηρότερη επιτήρηση από τις αγορές.

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 395, 16/2/2018

Πηγή:  Η είσοδος στην «θηλιά» του χρέους | Δρόμος της Αριστεράς

Αναταράξεις και ξεπούλημα στα χρηματιστήρια

Προσωρινή διόρθωση ή έναρξη νέας, βαθύτερης χρηματοπιστωτικής κρίσης

του Παύλου Δερμενάκη

Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι από το κείμενο της ομιλίας του Ντόναλντ Τραμπ στο Νταβός για την αμερικανική αγορά των μετοχών που «σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο», έχοντας καταγράψει 84 ρεκόρ και άνοδο της τάξης του 30% από την εκλογή του, και ήρθαν τα κακά μαντάτα. Οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές, με την έναρξη του Φλεβάρη, μπήκαν σε απότομη καθοδική τροχιά. Ο δείκτης Dow Jones, την περασμένη Δευτέρα 5/2, κατέγραψε την μεγαλύτερη απώλεια στην ιστορία του πέφτοντας κατά 1.200 μονάδες (- 4,6%). Η πτώση την επόμενη μεταφέρθηκε στις αγορές της Ασίας (- 4,7% η Ιαπωνία) και στην Ευρώπη (- 2,5%).Την Τρίτη οι

αγορές ανέκαμψαν μερικώς από τις μεγάλες «βουτιές» όμως η ανησυχία πλέον είναι διάχυτη παγκόσμια. Η συνολική εικόνα είναι κατάσταση αβεβαιότητας και φόβου για τα πολύ χειρότερα.

Το « μεγαλείο» της παγκόσμιας οικονομίας-καζίνο

Ο δείκτης «φόβου» VIX / CBOE, που μετρά τη μεταβλητότητα των αγορών ξεπέρασε στην αρχή της εβδομάδας το 50, που αποτελεί το επίπεδο συναγερμού, μέγεθος που είχε και τον Αύγουστο 2015 όταν σημειώθηκε μια μεγάλη πτώση (διόρθωση) στις αγορές με σημαντική χρονική διάρκεια. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του «φόβου» και της απότομης μεταβολής του, σημειώνουμε ότι ο δείκτης τη Δευτέρα ανέβηκε κατά 115% ή 37,3 μονάδες.

Η παγκόσμια «βουτιά» των χρηματιστηρίων είχε σαν συνέπεια τη διαγραφή μεγάλης αξίας στα «χάρτινα» περιουσιακά στοιχεία. Το συνολικό κόστος της πτώσης ανήλθε σε 4 τρισ. δολάρια παγκόσμια. Μόνο στις ΗΠΑ για τους 500 πιο πλούσιους στον κόσμο η ζημιά από το αμερικανικό χρηματιστήριο τη Δευτέρα ήταν 114 δισ. δολάρια.

Στην εποχή της χρηματιστικοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας η θέση των αγορών είναι ο καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων και όχι η πορεία της πραγματικής οικονομίας. Ας θυμηθούμε τι έγινε το 2007-2008, με την προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση, και πως μεταφέρθηκε στην πραγματική οικονομία. Στο παγκόσμιο καζίνο των χρηματοπιστωτικών αγορών η «λογική» που ακολουθείται είναι 80% ψυχολογία και κερδοσκοπία και μόλις 20% πραγματική οικονομία, μάλιστα όχι για την τρέχουσα συγκυρία αλλά προεξοφλώντας τα μελλούμενα

Οι ερμηνείες γύρω από αυτές τις εξελίξεις είναι πολλές. Κορυφαίοι οργανισμοί και μελετητές συνιστούν ψυχραιμία, εκτιμώντας ότι η πτώση είναι προσωρινή και δεν δικαιολογείται από την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας η οποία βρίσκεται σε φάση μεγέθυνσης. Πρόσφατα το ΔΝΤ αύξησε τις εκτιμήσεις του για το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ παγκόσμια στο 3,7% για το 2018 έναντι 3,6% το 2017. Η ανάπτυξη στις ΗΠΑ είναι πολύ ισχυρή (3%) τα τρία τελευταία τρίμηνα 2017. Ανοδικά, αν και αρκετά πιο πίσω, κινείται και η Ευρώπη. Όμως η ανησυχίες υπάρχουν και δεν δείχνουν να υποχωρούν, αν λάβουμε υπόψη την πορεία των αγορών μέχρι την ώρα που γράφεται το άρθρο.

Στην εποχή της χρηματιστικοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας η θέση των αγορών είναι ο καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων και όχι η πορεία της πραγματικής οικονομίας. Ας θυμηθούμε τι έγινε το 2007-2008, με την προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση, και πως μεταφέρθηκε στην πραγματική οικονομία. Στο παγκόσμιο καζίνο των χρηματοπιστωτικών αγορών η «λογική» που ακολουθείται είναι 80% ψυχολογία και κερδοσκοπία και μόλις 20% πραγματική οικονομία, μάλιστα όχι για την τρέχουσα συγκυρία αλλά προεξοφλώντας τα μελλούμενα.
Το τι θα γίνει τελικά κανείς δεν μπορεί να το πει με βεβαιότητα. Μετά τις «βουτιές» υπάρχει μια ισορροπία τρόμου, αναμένοντας την κατεύθυνση πάνω, κάτω ή συνεχής διακύμανση με αβεβαιότητες. Όμως υπάρχουν μια σειρά παράγοντες αυτοτροφοδοτούμενοι της λογικής καζίνο που μπορεί να παίξουν ένα απρόβλεπτο, καθοριστικό, ρόλο στην κάθοδο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανεξέλεγκτη χρήση των παραγώγων. Τα παράγωγα χρηματιστηριακά προϊόντα έχουν ξεφύγει από την αρχική τους λογική, της αντιστάθμισης του κινδύνου και αποτελούν ένα καθαρά κερδοσκοπικό μηχανισμό με πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις. Στην ουσία πρόκειται πλέον για στοιχήματα χωρίς όρια, σχετικά με το τι θα συμβεί σε κάποιο χρηματιστηριακό μέγεθος. Αυτά τα στοιχήματα συνολικά είναι πολλαπλάσιας αξίας από την αποτίμηση των ίδιων των αγορών.

Ένα καθαρό παράδειγμα «ρουλέτας» είναι τα στοιχήματα για την πορεία του δείκτη φόβου. Τα συνολικά στοιχήματα που προβλέπουν το δείκτη στα επίπεδα που ήταν πριν την εκτίναξη των τελευταίων ημερών, εκτιμώνται σε 1,5 τρισ. δολάρια. Όμως ο δείκτης είναι πλέον σημαντικά υψηλότερα από ότι ήταν πριν ένα μήνα και οι συμμετέχοντες στο στοίχημα, για να σταματήσουν να χάνουν, θα πρέπει να βρουν ρευστότητα για να καλύψουν (κλείσουν) το άνοιγμα που έχουν (τη θέση τους στο παράγωγο). Με αυτά τα δεδομένα σε προχθεσινή της έκθεση η Barclays εκτιμά ότι μπορεί να χρειαστεί να πουληθούν άμεσα μετοχές αξίας 225 δισ. δολαρίων για να καλυφθεί το κενό του αποτυχημένου στοιχήματος. Συνεπώς από ένα παράγοντα που δεν έχει καμία σχέση με την οικονομία μπορεί να δούμε τις επόμενες μέρες εξελίξεις «απίθανες», πολύ πιο ραγδαίες από ότι είδαμε τη Δευτέρα.

Είναι ήδη γνωστό ότι ένας παράγοντας που επέτεινε την πτώση στις 5/2 στις ΗΠΑ ήταν η ενεργοποίηση των αυτοματοποιημένων πωλήσεων. Οι υπολογιστές στους οποίους είναι καταχωρημένες αυτόματες εντολές, μόλις συμβεί το γεγονός που τις ενεργοποιεί (π.χ. πτώση κάτω από κάποιο όριο), προχωρούν σε μαζικές πωλήσεις αγνοώντας τα οικονομικά δεδομένα και την ψυχολογία. Οι μηχανές ενεργώντας αυτόματα διαμορφώνουν ένα κλίμα πανικού στην αγορά που μπορεί να γίνει ανεξέλεγκτο.

Μεγάλες «φούσκες» στον ορίζοντα

Εκτός όμως από την ψυχολογία και τα στοιχήματα υπάρχουν και εγγενή προβλήματα στην κατάσταση των αγορών, ιδιαίτερα σήμερα.

Το πρώτο αφορά τη «φούσκα» των αγορών, τη σχέση του ύψους των αγορών συγκριτικά με την πραγματική οικονομία. Βλέποντας που βρίσκονται σήμερα οι δείκτες, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες, συγκριτικά με τις επιδόσεις τους πριν και μετά την κρίση 2007-2008, το συμπέρασμα είναι προφανές, οι αγορές «έχουν ξεφύγει». Έχουν αυτονομηθεί από την πραγματική οικονομία και τον ρυθμό μεγέθυνσής της. Έχουν αυξηθεί δυσανάλογα τόσο πολύ και αποτελούν πλέον μια «φούσκα». Ενδεικτικό αποκορύφωμα αυτής της αυτονόμησης είναι η εξέλιξη των παραγώγων. Από 600 τρισ. δολάρια το 2010 έφτασαν το ένα τετράκις το 2013 και τώρα θα πρέπει να ξεπερνούν τα 1,6, όταν το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι μόλις 75 τρισ. δολάρια. Ο επί πολλά χρόνια επικεφαλής της FED (Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα) και «γκουρού» των αγορών Άλαν Γκρίσπαν με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στις αγορές μίλησε για φούσκες «Έχουμε δύο φούσκες: Μια στην αγορά μετοχών και μια στην αγορά ομολόγων».

Το δεύτερο αφορά την αντίστοιχη «φούσκα» του παγκόσμιου χρέους. Στο τέλος Σεπτεμβρίου 2017 ανερχόταν σε 226 τρισ. δολάρια και αντιστοιχούσε σε πάνω από 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η φούσκα του χρέους την τελευταία δεκαετία, σε συνθήκες πολύ χαμηλών επιτοκίων ή ακόμα και αρνητικών στον αναπτυγμένο κόσμο, αυξήθηκε με ρυθμούς πολύ υψηλότερους από το ΑΕΠ. Από το τέλος 2007 έχει αυξηθεί κατά 82 τρισ. δολάρια ή σε ποσοστό 60%. Τώρα που έχει ξεκινήσει η πορεία αύξησης των επιτοκίων το χρέος ενδέχεται αποτελέσει θηλιά για τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία.

Πάντα φταίνε οι εργαζόμενοι

Οι νεοφιλελεύθεροι αναλυτές στην προσπάθειά τους να δώσουν κάποιες εξηγήσεις για την απότομη πτώση των αγορών των τελευταίων ημερών αξιοποίησαν ένα από τα γνωστά επιχειρήματά τους για το εργατικό κόστος. Προσδιόρισαν ως μία από τις αιτίες της πτώσης την άνοδο του εργατικού κόστους. Ο δείκτης αμοιβών των εργαζόμενων στις ΗΠΑ αυξήθηκε το 2017 κατά 2,6%. Εκτιμούν δε ότι συνολικά θα υπάρξει πίεση για περαιτέρω αύξηση καθώς η ανεργία βρίσκεται στο 4,1% που είναι το χαμηλότερο επίπεδο 17 ετών και οι αιτήσεις επιδομάτων ανεργίας βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο 45 ετών. Αντί αυτά να εκληφθούν ως παράγοντες ενίσχυσης της οικονομίας, καθώς συμβάλλουν στη μεγέθυνση του ΑΕΠ μέσω της αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης, εκλαμβάνονται με την ακριβώς ανάποδη λογική της δημιουργίας πληθωριστικών πιέσεων. Συνεπώς στο πλαίσιο αυτής της λογικής επισείουν τον κίνδυνο της αύξησης των επιτοκίων με γοργότερο ρυθμό, γεγονός που θα οδηγήσει σε επιβράδυνση της οικονομίας.
Όσοι αναζητούν τις «ευθύνες» των εργαζόμενων ξεχνούν πως μεγεθύνθηκε η φούσκα στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ το 2017. Μία βασική αιτία ήταν η ακραία νεοφιλελεύθερη συνταγή για δραστική μείωση στη φορολογία των επιχειρηματικών κερδών από τη διοίκηση Τραμπ. Οι συνολικές περικοπές φόρων ανέρχονται σε 1,5 τρισ. δολάρια και μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί κάποια συγκεκριμένη εξήγηση, σχετικά με τον τρόπο που θα καλυφθεί αυτό το έλλειμμα χρηματοδότησης του αμερικανικού Δημοσίου. Προφανώς με αύξηση του χρέους, που είναι το μεγαλύτερο παγκόσμια. Όμως αυτή η αύξηση του χρέους δεν θα γίνει σε καθεστώς πολύ χαμηλών, σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, όπως έγινε στην προηγούμενη κρίση. Η σταδιακή σύσφιξη των νομισματικών πολιτικών παγκόσμια μέσω της αύξησης των επιτοκίων, με αφετηρία την FED που βρίσκεται ήδη στο τρίτο έτος ανόδου, σε συνδυασμό με τη δραστική μείωση του ισολογισμού των κεντρικών τραπεζών (περιορισμός της ρευστότητας που κυκλοφορεί στην αγορά) είναι διαδικασίες που θα προκαλέσουν μεγάλους «πονοκεφάλους» στις αγορές και αυτά που είδαμε αυτές τις μέρες είναι μόλις οι πρώτες ενδείξεις.

Σήμερα 10 χρόνια μετά την χρηματοπιστωτική κρίση 2007-2008 το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα βρίσκεται μπροστά σε νέες ακόμα μεγαλύτερες ανισορροπίες. Οι χρηματιστηριακές αναταράξεις του τελευταίου δεκαήμερου μπορεί να είναι μια απλή διόρθωση μπορεί όμως να είναι και «η κορυφή του παγόβουνου» που προσκρούει στην παγκόσμια οικονομία. Η πορεία των επόμενων μηνών θα δείξει την κατεύθυνση, όμως σε κάθε περίπτωση οι κίνδυνοι – φούσκες υπάρχουν, όσο περνά ο χρόνος μεγαλώνουν και συνεπώς όσο πιο αργά σκάσουν τόσο πιο οδυνηρά θα είναι τα αποτελέσματα. 

Μια σκέψη για την Ελλάδα 

Οι κλυδωνισμοί των αγορών είχαν σαν συνέπεια να αλλάξει ο αρχικός σχεδιασμός για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές. 

Τελικά οι σύμβουλοι έδωσαν το πράσινο φως για την έξοδο την Πέμπτη 8/2. Η ένδειξη για το επιτόκιο του υπό έκδοση 7ετούς ομολόγου, με τα σημερινά δεδομένα, είναι 3,75% έναντι αρχικού σχεδιασμού 2,8% και δεύτερης εκτίμησης 3,4%. Το γεγονός, ότι η χώρα με την πρώτη αναταραχή έκανε πίσω έστω και μερικές μέρες στο σχεδιασμό της και θα υποστεί μια τόσο σημαντική πρόσθετη επιβάρυνση (σχεδόν 1%) σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό, είναι ενδεικτικό ότι στο παιγνίδι το ποντίκι (Ελλάδα) με τη γάτα (αγορές) πάμε «από χέρι» χαμένοι. Βρισκόμαστε πλέον σε ένα διαμορφούμενο μεσοπρόθεσμα περιβάλλον ανόδου των επιτοκίων στην ευρωζώνη και περιστολής της ρευστότητας (τελειώνει η ποσοτική χαλάρωση). Αυτά σε συνδυασμό με τους κινδύνους που περιγράψαμε για την πορεία των αγορών δείχνουν ότι οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης να εξυπηρετηθεί ένα χρέος που είναι «εξαιρετικά μη βιώσιμο», και η εγκατάλειψη της διαγραφής του χρέους αποτελούν ένα ακόμα έγκλημα σε βάρος του λαού και της χώρας.

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 394, 10/2/2018

Πηγή:  Αναταράξεις και ξεπούλημα στα χρηματιστήρια | Δρόμος της Αριστεράς

Στον κατήφορο, χωρίς φρένα οι τράπεζες

Ξεκίνησε ο κύκλος της 4ης ανακεφαλαιοποίησης

του Πέτρου Αβραμίδη

Ε

ίναι κοινό μυστικό για την ελληνική οικονομία ότι το τραπεζικό σύστημα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, αν όχι το μεγαλύτερο. Από την έναρξη της κρίσης το τραπεζικό σύστημα, που μέχρι τότε εμφανιζόταν ως ναυαρχίδα της «ισχυρής Ελλάδας», καταγράφει μεγάλες απώλειες. Η ψεύτικη εικόνα της ελληνικής οικονομίας και της εξάπλωσής της στα Βαλκάνια καταγράφεται, στη μνημονιακή περίοδο, στην καθοδική πορεία και δραματική συρρίκνωση των τραπεζών. Οι τραπεζίτες, οι οποίοι το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2010 έκαναν περιοδείες και συγκεντρώσεις του επιχειρηματικού κόσμου ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό για να διαλαλήσουν τη στήριξή τους στον μονόδρομο του μνημονίου που θα έφερνε γρήγορη ανάκαμψη, καταγράφουν επί 8 χρόνια πάσης φύσεως απώλειες –χωρίς να μπορούν να προσδιορίσουν ακόμα τον «πάτο». Οι εγκληματικές μνημονιακές πολιτικές της εσωτερικής υποτίμησης, τις οποίες στήριξαν χωρίς σκέψη και στοιχειώδη ανάλυση (καθώς πίστεψαν ότι θα έχουν συνέπειες μόνο στα λαϊκά στρώματα και ότι αυτοί θα μείνουν αλώβητοι), αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αρνητικές και για τα δικά τους συμφέροντα.

Πορεία συρρίκνωσης

Συμπληρώσαμε 8 μνημονιακά χρόνια και η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος, παρά τις όποιες δηλώσεις και υποσχέσεις πολιτικών και αναλυτών για κάτι καλύτερο, συνεχίζει να τρέχει στον κατήφορο χωρίς φρένα. Οι θυγατρικές στο εξωτερικό, που συνδέονταν με τη μεγάλη εξόρμηση του ελληνικού κεφαλαίου, ξεπουλήθηκαν όλες έναντι ευτελών τιμημάτων, σε σχέση με τις προσδοκίες που είχαν επενδυθεί σε αυτές. Οι ξένοι επενδυτές στο τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα έφυγαν τρέχοντας, αφήνοντας πίσω τους τράπεζες «ζόμπι». Σήμερα οι τράπεζες μπορεί να έχουν ξένους ιδιοκτήτες –όμως αυτά τα κοράκια (εξαιρείται η Eurobank) δεν έχουν έρθει για τις τραπεζικές εργασίες, αλλά για τις «υπεραξίες των υποθηκών» των δανείων.

H συρρίκνωση των τραπεζών όσον αφορά στον αριθμό τους, τα καταστήματα, το προσωπικό, τα μεγέθη συνεχίζεται, καταγράφοντας μια εικόνα σήψης. Οι τρεις μέχρι σήμερα ανακεφαλαιοποιήσεις, μετά τα τεστ οικονομικής αντοχής των τραπεζών (stress test), ανήλθαν στο ποσό των 65 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων 50 δισεκατομμύρια πλήρωσε ο ελληνικός λαός. Σήμερα η χρηματιστηριακή αξία των 4 συστημικών τραπεζών που έλαβαν αυτά τα ποσά κεφαλαιακής ενίσχυσης ανέρχεται σε μόλις 9,7 δισεκατομμύρια ευρώ, και η σωρευτική ζημία του Δημοσίου (όλων μας) ξεπερνά τα 45 δισεκατομμύρια. Επί 8 χρόνια οι ρυθμοί χορηγήσεων προς την οικονομία είναι αρνητικοί. Το σύνολο των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα, από 250 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος 2009, έπεσε στα 184 στο τέλος 2017 (-26,4%). Αντίστοιχα, οι καταθέσεις μειώθηκαν από 238 δισεκατομμύρια ευρώ σε 126 (-47%). Από το σύνολο των δανείων έχουν αναγνωριστεί ως μη εξυπηρετούμενα πάνω από 100 δισεκατομμύρια. Αλλά κι αυτό είναι μόνο η μερική εικόνα, καθώς τα κανονικά εξυπηρετούμενα δάνεια, χωρίς διαχρονικά προβλήματα, είναι λιγότερα από 30 δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι τρεις μέχρι σήμερα ανακεφαλαιοποιήσεις των συστημικών τραπεζών ανήλθαν στο ποσό των 65 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων 50 πλήρωσε ο ελληνικός λαός. Σήμερα η χρηματιστηριακή αξία τους ανέρχεται σε μόλις 9,7 δισεκατομμύρια ευρώ…

Όμως ο κατήφορος δεν σταματά ούτε εδώ. Πέρα από το θέμα των πλειστηριασμών και το τι σημαίνουν για τις τράπεζες και την οικονομία, στην πρόσφατη συνάντηση των τραπεζιτών με τον ευρωπαϊκό εποπτικό μηχανισμό (SSM) οι εντολές που έλαβαν ήταν «ξεπουλήστε δάνεια και ακίνητα αγνοώντας τη ζημία». Η κα Νουί, επικεφαλής του SSM, απαίτησε: «Όταν έχεις 100 δισεκατομμύρια ευρώ προβληματικά δάνεια, δεν μπορείς να κάθεσαι και να τα κοιτάς. Πρέπει να ξεκινήσεις από τα… χαμηλά!». Παράλληλα, δόθηκαν εντολές για εξοικονόμηση κόστους, κάτι που ζητούν και οι μέτοχοι-αρπακτικά. Πρακτικά, ο κλάδος οδηγείται σε νέα συρρίκνωση, με ορίζοντα το 2020. Οι τραπεζοϋπάλληλοι, που μειώθηκαν από 54.000 στο τέλος 2013 σε 42.000 στο τέλος 2017, θα μειωθούν κατά 5.000 επιπλέον μέχρι το 2020. Τα δίκτυα καταστημάτων, που μειώθηκαν κατά 200 την ίδια περίοδο και σήμερα ανέρχονται σε 2.037, θα μειωθούν στα μισά.

Stress test και ανάγκη κεφαλαίων

Υπό αυτές τις αρνητικές συνθήκες ξεκίνησαν οι διαδικασίες για τα stress test 2018. Προχθές ανακοινώθηκαν οι παραδοχές (οικονομικά μεγέθη) με βάση τα οποία θα εκτιμηθούν οι αντοχές των τραπεζών. Οι παραδοχές αφορούν ένα εύρος από το βασικό σενάριο έως το αρνητικό. Θα μπορούσαμε να πούμε αρκετά για αυτές, αλλά δεν υπάρχει ο διαθέσιμος χώρος. Απλά σημειώνουμε ότι οι αξίες των ακινήτων δεν φαίνεται να ακολουθούν κατ’ αναλογία τη μεταβολή του ΑΕΠ, γεγονός το οποίο προβληματίζει την «αγορά». Βέβαια, η αγορά θέλει πάντοτε να κάνει εκτιμήσεις με βάση το τι η ίδια επιθυμεί, και όχι με τη λογική. Στην παρούσα περίοδο, όπως έχουμε αναφέρει επανειλημμένα, οι μαζικοί πλειστηριασμοί θα επηρεάσουν αρνητικά την κτηματαγορά. Σε αυτή τη λογική κινείται και η σχετική παραδοχή του SSM η οποία, σε τελική ανάλυση, μπορεί να αποδειχθεί συντηρητική.

Σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, φαίνεται ότι μετά τα αποτελέσματα των stress test (Νοέμβριος 2018) οι τράπεζες θα οδηγηθούν, εκ των πραγμάτων, σε νέο κύκλο ανακεφαλαιοποίησης. Όμως πρέπει να λάβουμε υπόψη τη συγκυρία και το τι κρύβει. Τα αποτελέσματα για τις ελληνικές τράπεζες θα ανακοινωθούν τον Μάιο 2018, όχι το Νοέμβριο, όπως θα γίνει για όλες τις άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Ο λόγος είναι ότι η χώρα συνεχίζει να είναι σε πρόγραμμα (μνημόνιο). Με δεδομένο ότι εκείνη την περίοδο θα γίνεται η 4η αξιολόγηση του παρόντος μνημονίου και θα οδεύουμε προς τη λήξη του, ανεξάρτητα του τι θα ακολουθήσει, οι διατυπώσεις για τα αποτελέσματα των τραπεζών θα είναι ιδιαίτερα «προσεκτικές». Αν η κυβέρνηση ικανοποιήσει, όπως κάνει πάντοτε, τις απαιτήσεις των δανειστών, οι διατυπώσεις θα σηματοδοτούν μια εικόνα ότι οι τράπεζες περνούν μεν τα stress test, αλλά για να παίξουν το ρόλο τους απαιτείται κεφαλαιακή ενίσχυση για το 2019. Έτσι θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια να εμφανιστεί η κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών ως συνήθης αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, και όχι ως αναγκαστική ανακεφαλαιοποίηση.

Εκτιμήσεις αναφέρουν συνολικές κεφαλαιακές ανάγκες 8-10 δισεκατομμυρίων ευρώ. Μόνο από το πρότυπο IFRS 9 (εγγραφή προβλέψεων για αναμενόμενες ζημιές από δάνεια) οι ζημιές εκτιμώνται σε 5 και πλέον δισεκατομμύρια ευρώ, που θα αποσβεστούν σε μία 5ετία. Το τελικό ύψος των αυξήσεων κεφαλαίου, που θα είναι περίπου στα μισά (4-5 δισεκατομμύρια ευρώ), θα καθοριστεί στην πορεία – αφού πρώτα πουληθούν και τα τελευταία «ασημικά» των τραπεζών («αναδιάρθρωση ενεργητικού» είναι η προσφιλής έκφραση) για να περιοριστούν τα ζητούμενα ποσά. Σημειώνουμε εδώ ότι το ΔΝΤ επανειλημμένα έχει ζητήσει το αποθεματικό των 10 δισεκατομμυρίων που υπάρχει για τις τράπεζες από το παρόν πρόγραμμα να αξιοποιηθεί, πριν τη λήξη του προγράμματος, για την κεφαλαιακή τους ενίσχυση.

Τέλος, προβάλλει το μεγάλο ερώτημα για τις αυξήσεις κεφαλαίου. Με δεδομένη την εφαρμογή της οδηγίας bail in για κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών κατά σειρά από τους μετόχους, τους ομολογιούχους και τους καταθέτες, σε ποιο βαθμό θα υπάρξει κίνδυνος εμπλοκής των καταθετών στη νέα σωτηρία των τραπεζών; Θα είναι διατεθειμένοι οι σημερινοί μέτοχοι, που ήρθαν ως αρπακτικά των υποθηκών, να βάλουν νέα χρήματα; Σε κάθε περίπτωση, οι ασκοί του Αιόλου που έχει ανοίξει η κυβέρνηση με τους μαζικούς πλειστηριασμούς, θα παίξουν καθοριστικό ρόλο από πολλές πλευρές στις επικείμενες εξελίξεις – που δεν θα είναι μόνο τραπεζικές.

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 393, 3/2/2018

Πηγή:  Στον κατήφορο, χωρίς φρένα οι τράπεζες | Δρόμος της Αριστεράς

Νταβός 2018 - Ο Τραμπ στο Νταβός

Συνεχίζονται οι αντιπαραθέσεις στα παγκοσμιοποιητικά στρατόπεδα

του Παύλου Δερμενάκη

Η συμμετοχή του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ* ήταν ιδιαίτερα σημαντική αν λάβουμε υπόψη ότι: α) ήταν η πρώτη συμμετοχή Προέδρου των ΗΠΑ εδώ και 18 χρόνια (από την εποχή Μπιλ Κλίντον), β) η αποστολή των ΗΠΑ ήταν ιδιαίτερα πολυπληθής, με πολλούς κυβερνητικούς αξιωματούχους και συμβούλους, και γ) ο Τραμπ, που έχει κριτικάρει ιδιαίτερα την τρέχουσα μορφή παγκοσμιοποίησης, βρέθηκε στο «άντρο» της παγκοσμιοποίησης για να εκθέσει τις απόψεις του.

Οπως είναι φυσικό, όλοι ανέμεναν με ενδιαφέρον τι θα πει ο Τραμπ, που έχει ως κεντρικό σύνθημα την εθνική περιχαράκωση με το «Πρώτα η Αμερική», σε ένα φόρουμ για την παγκοσμιοποίηση. Οι απαντήσεις δόθηκαν με την ομιλία του. Γνωρίζοντας ότι απευθύνεται σε επιχειρηματίες και όχι σε ψηφοφόρους, προσαρμόστηκε κατάλληλα απαριθμώντας τα κατορθώματά του στον ένα χρόνο της προεδρίας του. Καταρχήν, ως «κλασικός» νεοφιλελεύθερος, μίλησε για την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ, το ιστορικά χαμηλό ποσοστό ανεργίας, τη δημιουργία 2,4 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας και τις αναμενόμενες επενδύσεις λόγω της δραστικής μείωσης των φόρων και του περιορισμού των ρυθμίσεων. Επίσης παινεύτηκε για τους χρηματιστηριακούς δείκτες: «Έχουν καταγραφεί 84 ρεκόρ στο χρηματιστήριο και έχει δημιουργηθεί νέος πλούτος 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων από την εκλογή μου». Φυσικά όλα αυτά αναφέρονται χωρίς την κοινωνική τους διάσταση και τις κοινωνικές ανισότητες, που επισημάναμε από αυτές τις σελίδες την προηγούμενη εβδομάδα.

Στον τομέα κριτικής όσον αφορά την παγκοσμιοποίηση, που τόσο αναμενόταν, ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός, αφού απευθυνόταν σε ένα ακροατήριο 1.600 επιχειρηματικών στελεχών και πολιτικών ηγετών. Έτσι, το «Πρώτα η Αμερική» διανθίστηκε με τη διευκρίνιση-συμπλήρωση ότι «Αμερική πρώτη δεν σημαίνει Αμερική μόνη. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύσσονται, το ίδιο κάνει και ο υπόλοιπος κόσμος». Και, κλείνοντας το μάτι στους επιχειρηματίες, τους κάλεσε να επενδύσουν στις ΗΠΑ: «Ο κόσμος παρακολουθεί την αναγέννηση μιας ισχυρής και ευημερούσας Αμερικής… Η αμερικανική οικονομία είναι μακράν η μεγαλύτερη στον κόσμο, και έχουμε μόλις εγκρίνει τις σημαντικότερες φορολογικές περικοπές και μεταρρυθμίσεις στην αμερικανική ιστορία… Μειώσαμε το φορολογικό συντελεστή στα εταιρικά κέρδη από 35% στο 21%… Η Αμερική είναι ανοιχτή στο επιχειρείν και είναι ξανά ανταγωνιστική… Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να μεταφέρετε τις επιχειρηματικές σας δραστηριότητες, τις δουλειές σας και τις επενδύσεις σας στις ΗΠΑ».

Αντιπαραθέσεις για τη λεία από το παγκόσμιο εμπόριο

Δεν έλειψαν βέβαια και οι αντιπαραθέσεις, αν και όχι με ευθείες βολές. Χωρίς να κατονομάζεται η Κίνα, ο Τραμπ κατηγόρησε χώρες για άδικες εμπορικές πρακτικές, που περιλαμβάνουν κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και παροχή κρατικής βοήθειας στη βιομηχανία: «Οι ΗΠΑ δεν θα κάνουν πια τα στραβά μάτια σε άδικες εμπορικές πρακτικές… Δεν μπορούμε να έχουμε ελεύθερο και ανοικτό εμπόριο αν ορισμένες χώρες εκμεταλλεύονται το σύστημα σε βάρος άλλων. Υποστηρίζουμε το ελεύθερο εμπόριο, όμως πρέπει να είναι δίκαιο και πρέπει να είναι αμοιβαίο». Έθεσε λοιπόν το πλαίσιο της εμπορικής πολιτικής που ήδη έχει αρχίσει να ακολουθεί με την επιβολή δασμών σε συγκεκριμένα είδη: «Θα ενισχύσουμε τους εμπορικούς νόμους μας και θα αποκαταστήσουμε την ακεραιότητα του εμπορικού συστήματος. Μόνο επιμένοντας σε δίκαιο και αμοιβαίο εμπόριο μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που να λειτουργεί, όχι μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά για όλες τις χώρες». Πιο αιχμηρός ήταν ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου Γουίλμπουρ Ρος, ο οποίος αναφέρθηκε στα σχέδια της Κίνας για την τεχνολογική ανάπτυξη, τονίζοντας ότι αποτελούν «ευθεία απειλή για τις ΗΠΑ» και σημειώνοντας ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται ήδη σε «εμπορικό πόλεμο εδώ και λίγο καιρό», με τη διαφορά ότι πλέον «αμερικανικά στρατεύματα συρρέουν στις επάλξεις»!

Για τις πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες, στις οποίες έχουν αντιταχθεί οι ΗΠΑ επί Τραμπ, ο Αμερικανός πρόεδρος άφησε ανοιχτή την πόρτα για βελτιώσεις της στάσης του: «Όπως είπα, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να διαπραγματευτούν αμοιβαία επωφελείς διμερείς εμπορικές συμφωνίες με όλες τις χώρες. Αυτό περιλαμβάνει τις χώρες της TPP 11 (Trans-Pacific Partnership), οι οποίες είναι πολύ σημαντικές. Ήδη έχουμε διμερείς συμφωνίες με αρκετές εξ αυτών. Θα εξετάζαμε το ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης με τις υπόλοιπες, είτε μεμονωμένα είτε ίσως και ως ομάδα, αν είναι προς το συμφέρον όλων μας». Συνεπώς στο θέμα του προστατευτισμού ο Τραμπ συνεχίζει να διατηρεί την αρχική αρνητική του στάση απέναντι στην Κίνα και τις αναδυόμενες οικονομίες χαμηλού κόστους. Άφησε ανοιχτά τα θέματα εμπορικής συνεργασίας μέσω διμερών συμφωνιών, παρέχοντας  περιθώριο και για ομαδικές συνεργασίες, αρκεί να ικανοποιούν τους αμερικανικούς σχεδιασμούς.

Στο στόχαστρο η Ασία και η Ευρώπη

Σημειώνεται ότι λίγες μέρες πριν το Νταβός ο Τραμπ, στο πλαίσιο της πολιτικής προστατευτισμού, επέβαλε δασμούς 30% στις εισαγωγές ηλιακών πάνελ και στα πλυντήρια ρούχων, ενέργεια η οποία στρέφεται, αντίστοιχα, ενάντια στην Κίνα και τη Νότια Κορέα. Η απάντηση δόθηκε από το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο της Κίνας με άρθρο γνώμης, με το οποίο καλεί ανοιχτά τους πολιτικούς και επιχειρηματικούς ηγέτες της υφηλίου να συνταχθούν στο πλευρό του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ υπέρ ενός «συνεργατικού κοινού μέλλοντος», το οποίο φυσικά θα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το δόγμα «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ. Συνεπώς, για μία ακόμα φορά, διαμορφώνεται ένα σκηνικό αντιπαράθεσης σε σχέση με τη μορφή της παγκοσμιοποίησης και ποιος θα ηγηθεί.

Στο θέμα του προστατευτισμού ο Τραμπ συνεχίζει να διατηρεί την αρχική αρνητική του στάση απέναντι στην Κίνα και τις αναδυόμενες οικονομίες χαμηλού κόστους, ενώ άφησε ανοιχτά τα θέματα εμπορικής συνεργασίας, κυρίως μέσω διμερών συμφωνιών

Όμως στο πεδίο του Νταβός αναδείχθηκαν και άλλες αντιθέσεις, που αφορούν την αντιπαράθεση ΗΠΑ και Ευρώπης – μεταφέροντάς την πολλές δεκαετίες πίσω, στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Η αντιπαράθεση αφορά την ισοτιμία του δολαρίου, ή αλλιώς την υποτίμηση της αξίας του στο πλαίσιο του παγκόσμιου εμπορικού ανταγωνισμού. Από το Νταβός ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ κ. Μνούτσιν, στο πλαίσιο της καμπάνιας Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», δήλωσε ότι  η εξασθένηση του δολαρίου «προφανώς είναι καλή για εμάς σε σχέση με το εμπόριο». Λίγο μετά, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την αρχική δήλωσή του, ανέφερε ότι «δεν μας απασχολεί πού βρίσκεται το δολάριο βραχυπρόθεσμα». Να σημειώσουμε ότι αυτές τις μέρες το δολάριο βρέθηκε στο χαμηλότερο σημείο 3ετίας σε σχέση με το ευρώ. Φυσικά αυτές οι απόψεις δεν έμειναν αναπάντητες. Ο κ. Ντράγκι της ΕΚΤ ανέφερε ότι η συναλλαγματική ισοτιμία άλλαξε «εν μέρει εξαιτίας εξωγενών παραγόντων που έχουν σχέση με την επικοινωνία. Όχι όμως από πλευράς ΕΚΤ, αλλά από κάποιον άλλον. Το μήνυμα αυτού του κάποιου άλλου δεν συμβαδίζει με όσα έχουμε συμφωνήσει». Οπωσδήποτε όλα αυτά διαμορφώνουν ένα προβληματικό κλίμα. Για το λόγο αυτό η κα Λαγκάρντ, πάλι από το Νταβός, προειδοποίησε ότι «δεν είναι η στιγμή να έχουμε οποιουδήποτε είδους νομισματικό πόλεμο»…

Υποσχέσεις πάνω σε φούσκες...

Συμπερασματικά: 1) Ο Τραμπ μίλησε στη γλώσσα του επιχειρηματικού κόσμου, υποσχόμενος κέρδη με τη μείωση των φόρων και την προστατευτική πολιτική. 2) Από τα λόγια περνά στα έργα εφαρμόζοντας πρακτικές προστατευτισμού, με τη θεσμοθέτηση δασμών, και ενίσχυσης των εξαγωγών, με τη διολίσθηση της ισοτιμίας του δολαρίου. 3) Αναζητά συνεργασίες και συμμαχίες σε διμερές επίπεδο ώστε να ενισχύσει την οικονομική – ανταγωνιστική θέση των ΗΠΑ. 4) Αφήνει περιθώρια για «βελτιώσεις» στην προστατευτική λογική του, στο βαθμό που θα κρίνει ότι αποκομίζει τα αναγκαία οφέλη.

Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν σε μία περίοδο που οι αριθμοί των διεθνών οργανισμών δείχνουν άνοδο της παγκόσμιας οικονομίας. Άρα πολλοί θεωρούν ότι υπάρχει περιθώριο για τέτοιου είδους «αψιμαχίες», δίχως να προκαλούνται επικίνδυνοι κλυδωνισμοί. Όμως η παγκόσμια οικονομία, όπως είναι σήμερα, δεν είναι μόνο η παγκόσμια μεγέθυνση της παραγωγής – είναι κυρίως οι αγορές, που είναι πολύ μεγαλύτερες από την παραγωγή. Μπορεί ο Τραμπ να επικαλέστηκε 84 χρηματιστηριακά ρεκόρ σε ένα χρόνο, όμως με τη φούσκα των αγορών και του παγκόσμιου χρέους αυτά μπορεί γρήγορα να μετατραπούν σε αντίστοιχα (αν όχι περισσότερα και μεγαλύτερα) αρνητικά ρεκόρ. Μια ματιά στις πλέον πρόσφατες αναλύσεις των διεθνών οικονομικών οίκων, ιδιαίτερα τον τελευταίο μήνα που είδαμε πολλά τέτοια νέα ρεκόρ στις αγορές, δείχνει ότι τα σύννεφα πυκνώνουν. Στην πραγματικότητα, το ερώτημα είναι από πού θα αρχίσει το νέο «ξήλωμα».

* Ολοκληρώθηκε την περασμένη Παρασκευή στο Νταβός της Ελβετίας – βλ. άρθρο «Νταβός, η Σύνοδος της Υποκρισίας» στο προηγούμενο φύλλο.

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 393, 3/2/2018

Πηγή:  Ο Τραμπ στο Νταβός | Δρόμος της Αριστεράς

Νταβός 2018 - Η Σύνοδος της υποκρισίας

Η Σύνοδος της υποκρισίας

του Παύλου Δερμενάκη

«Ενα κοινό μέλλον σε έναν διαιρεμένο κόσμο»: Αυτό ήταν το κεντρικό θέμα του Φόρουμ, κι από τον τίτλο που επιλέχθηκε γίνεται κατανοητό το πρόβλημα που προσπαθούν να λύσουν οι ελίτ με το πολιτικό προσωπικό τους, ώστε να προωθούν απρόσκοπτα τα συμφέροντά τους. Η παγκοσμιοποίηση, με τη μορφή που είχε μέχρι τα μέσα του 2015, δεν είναι πλέον μονόδρομος. Το Brexit αρχικά και η εκλογή Τραμπ στη συνέχεια, καθώς και άλλα σχετικά μικρότερης διεθνούς εμβέλειας γεγονότα (ΟΧΙ στο Ιταλικό δημοψήφισμα, αδυναμία επί μήνες συγκρότησης κυβέρνησης στη Γερμανία κ.λπ.), διαμορφώνουν ένα κλίμα αμφισβήτησης –με διαφορετικούς κάθε φορά τρόπους και στόχους– της παγκοσμιοποίησης που έχουμε γνωρίσει.

Από αυτήν την κατάσταση χρωματίστηκε και η ομιλία της Άνγκελα Μέρκελ στο Νταβός, η οποία επιτέθηκε στον «δηλητηριώδη λαϊκισμό», δηλαδή σε όποια φωνή αμφισβητεί τις επιλογές της, και κατακεραύνωσε τον προστατευτισμό – που αρχίζει να εγείρεται από κάποιες πλευρές (ΗΠΑ κ.ά.) και συνιστά απειλή για το εξαγωγικά προσανατολισμένο γερμανικό κεφάλαιο. Σε αντίστοιχο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Μακρόν, υπερασπιζόμενος τα συμφέροντα του μεγάλου γαλλικού κεφαλαίου: «Η παγκοσμιοποίηση περνάει μια μεγάλη κρίση. Και αυτή η πρόκληση πρέπει να αντιμετωπιστεί συλλογικά από τα κράτη και την κοινωνία των πολιτών, προκειμένου να βρεθούν και να εφαρμοστούν παγκόσμιες λύσεις».

Ολοκληρώθηκε χθες στο Νταβός της Ελβετίας το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Για μία ακόμα χρονιά η παγκόσμια ελίτ συναντήθηκε εκεί για να κλείσει δουλειές, να διατυπώσει πλαίσια εντολών προς το εκτελεστικό της προσωπικό, τους πολιτικούς, να δείξει την «ευαισθησία» της συζητώντας τα φλέγοντα κοινωνικά θέματα και να οργανώσει πάρτι για να διασκεδάσει. Είχε κάθε λόγο να το κάνει, μετά τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που κέρδισε το 2017 αλλά και τις θετικές προοπτικές για το 2018.

Ο αντίλογος σε αυτήν την προσπάθεια υπεράσπισης της παγκοσμιοποίησης που γνωρίσαμε είναι η ομιλία-παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ, με κεντρικό σύνθημα «Πρώτα η Αμερική». Η βαρύτητα της παρέμβασης Τραμπ σε αυτή την αντιπαράθεση, για την αποκόμιση σε εθνικό επίπεδο μεγαλύτερων ωφελειών από την παγκοσμιοποίηση, φαίνεται καταρχήν από αυτό καθαυτό το γεγονός της συμμετοχής του στο Φόρουμ – κάτι που δεν ήταν στον αρχικό του σχεδιασμό. Έτσι, είναι ο πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος, εδώ και 18 χρόνια, που μιλά στην παγκόσμια ελίτ στο Νταβός – η οποία, σημειωτέον, υπερασπίζεται με κάθε τρόπο το ελεύθερο εμπόριο, άρα εναντιώνεται εκ των πραγμάτων στη λογική του κεντρικού συνθήματος «πρώτα η χώρα μου» ανεξάρτητα ποιος το εκφωνεί και το προωθεί.

Συζήτηση για την κατανομή πλούτου: το ανώτατο στάδιο υποκρισίας

Τα επιμέρους θέματα του Φόρουμ, εκτός από το κεντρικό και τις επιχειρηματικές συμφωνίες που είναι πάντοτε στην ημερήσια διάταξη, αφορούσαν τη μόλυνση του περιβάλλοντος, το μέλλον των ασφαλιστικών συστημάτων, την ανεργία, καθώς και την κατανομή πλούτου. Όσον αφορά το τελευταίο, σημείο εκκίνησης είναι οι διαπιστώσεις της Oxfam, της διεθνούς συνομοσπονδίας οργανισμών φιλανθρωπικού χαρακτήρα, που επικεντρώνει το έργο της στην ανακούφιση της παγκόσμιας φτώχειας. Στο πλαίσιο αυτό συζητήθηκε για μία ακόμα φορά στο Νταβός η κατανομή του παγκόσμιου πλούτου. Ή, για να το πούμε πιο σωστά, η προκλητική κλοπή του. Να θυμίσουμε ότι, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του Φόρουμ, η οικονομική ανισότητα αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο ανεπιθύμητων εξελίξεων την ερχόμενη δεκαετία…

Η Oxfam περιγράφει λοιπόν με πολύ μελανά χρώματα την οικονομική ανισότητα, χαρακτηρίζοντας «αισχρό» το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Όμως αυτό δεν εμπόδισε κανέναν, ούτε τους παγκόσμιους ολιγάρχες ούτε τους πολιτικούς που τους υπηρετούν, να συνεχίσουν «τη δουλειά τους». Έτσι μεγαλώνουν με τρομακτικούς ρυθμούς οι περιουσίες των λίγων σε βάρος δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Τα στοιχεία της έκθεσης 2018 της Oxfam είναι συντριπτικά για την υποκρισία της παρέας του Νταβός. Σύμφωνα με αυτά, το 82% του παγκόσμιου πλούτου που δημιουργήθηκε το 2017 κατέληξε στους λογαριασμούς του πλουσιότερου 1% της ανθρωπότητας. Αντίθετα, 3,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι (το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού) δεν είχαν απολύτως κανένα όφελος από την παγκόσμια ανάπτυξη του 2017…

Συμβαίνουν και «θαύματα»

Κάθε στοιχείο των συμπερασμάτων της έκθεσης Oxfam αποτελεί γροθιά στο στομάχι: «Οι ελάχιστοι στην κορυφή (της πυραμίδας) γίνονται όλο και πιο πλούσιοι, τα δισεκατομμύρια στη βάση μένουν παγιδευμένα στη φτώχεια». «Το 2017 σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση στην ιστορία του αριθμού των ανθρώπων η περιουσία των οποίων ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο δολάρια». Είναι γνωστές οι άθλιες συνθήκες που δουλεύουν ακόμα και παιδιά κατασκευάζοντας τα γνωστά επώνυμα ρούχα. Ο διευθύνων σύμβουλος μίας από τις πέντε αυτές μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο κερδίζει σε 4 μέρες όσα θα πάρει ένας εργάτης του στο Μπαγκλαντές σε όλη του τη ζωή.

Παράλληλα η έκθεση διαπιστώνει τη συνεχιζόμενη δυσμενή θέση των γυναικών σε συνθήκες εντεινόμενης ανισότητας. Όμως στο Φόρουμ του Νταβός το 2018 συμβαίνουν και «θαύματα»: για πρώτη φορά στην 48χρονη ιστορία του, ορίστηκαν πρόεδροι των συνεδριάσεων αποκλειστικά και μόνο γυναίκες, ως απάντηση στις κριτικές των προηγούμενων ετών για ανδροκρατία. Έτσι ξέπλυναν τη συνείδησή τους σε σχέση και με το συμπέρασμα της έκθεσης Oxfam, προχωρώντας και σε διατυπώσεις: «Οι γυναίκες όσο και οι άντρες πρέπει να είναι σε θέση να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας ισότιμα»… Προφανώς η κα Λαγκάρντ, π.χ., που ευθύνεται και προσωπικά για την κατάσταση στην Ελλάδα, συμβάλλει στην αναβάθμιση της θέσης των γυναικών όντας πρόεδρος σε μία συνεδρίαση. Απύθμενη υποκρισία!

Όσον αφορά τη συμμετοχή της Ελλάδας στο φετινό Φόρουμ, για μία ακόμα χρονιά είχε την (αρνητική) τιμητική της. Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2016, αναδείχθηκε τελευταία μεταξύ των 29 αναπτυγμένων κρατών στο σύνθετο δείκτη ποιότητας ανάπτυξης. Δηλαδή επί κυβέρνησης «αριστεράς» δεν αρκεί μόνο ότι βουλιάζει η οικονομία εξαθλιώνοντας το λαό. Αλλά ακόμα και αυτή η όποια παραγωγή, με κριτήρια όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά, όσον αφορά τη διανομή (ενδιάμεσο εισόδημα νοικοκυριών, δείκτης φτώχειας, κατανομή πλούτου, προσδόκιμο υγιούς ζωής κ.λπ.) οδηγήθηκε στον «πάτο».

 

Κεκλεισμένων των θυρών, και χωρίς διαδηλώσεις

Μία από τις πρωτοτυπίες του φετινού Φόρουμ ήταν οι συνεδριάσεις κεκλεισμένων των θυρών. Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα των προβλημάτων, σε συνδυασμό με τις ποικιλόμορφες γεωπολιτικές τους διαστάσεις, απαιτούν μυστική διπλωματία ακόμα και στο επίπεδο ενός οικονομικού, επιχειρηματικού φόρουμ. «Είναι πολλά τα λεφτά» που διακυβεύονται, και μεγάλοι οι κίνδυνοι για την παγκόσμια επιχειρηματική ελίτ, εάν δεν δοθούν (με την απαιτούμενη «διακριτικότητα») σαφείς εντολές προς το υπηρετικό της προσωπικό, τους πολιτικούς και τους εκπροσώπους διεθνών οργανισμών. Στο πλαίσιο των μυστικών συναντήσεων, οι συζητήσεις για τα «ευαίσθητα θέματα» επικεντρώθηκαν στο Συριακό, στο θέμα της Κορέας, στην κατάσταση στη Μέση και την Εγγύς Ανατολή, και στο Κέρας της Αφρικής.

Τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας απέτρεψαν τη διείσδυση διαδηλωτών – μόλις 20 ακτιβιστές κατάφεραν την Πέμπτη να διαπεράσουν ως «τουρίστες» την υγειονομική ζώνη που δημιούργησαν 2 χιλιάδες αστυνομικοί και 4 χιλιάδες στρατιωτικοί, και να διαδηλώσουν για λίγα λεπτά έξω από το συνεδριακό κέντρο, πριν προσαχθούν… Μεγάλες διαδηλώσεις έγιναν πάντως στη Ζυρίχη, τη Γενεύη, τη Λωζάνη, το Φρίμπουργκ και άλλες ελβετικές πόλεις. Στο φετεινό Φόρουμ συμμετείχαν 3.000 άτομα – στη μεγάλη τους πλειοψηφία επιχειρηματίες και ανώτατα στελέχη των μεγάλων πολυεθνικών κολοσσών. Από το προσωπικό που υπηρετεί την επιχειρηματική ελίτ συμμετείχαν 70 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, 40 επικεφαλής διεθνών οργανισμών, και πολλοί επιστήμονες – μεταξύ των οποίων και 12 νομπελίστες.

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 392, 27/1/2018

Πηγή:  H Σύνοδος της Υποκρισίας | Δρόμος της Αριστεράς

Οι πλειστηριασμοί ταφόπλακα της οικονομίας και της λαϊκής κατοικίας

του Παύλου Δερμενάκη

Ηκυβέρνηση όλη την περίοδο της Γ΄ αξιολόγησης με αφορμή το κεντρικό θέμα των πλειστηριασμών, όπως το έχουν θέσει οι δανειστές, βρίσκεται σε συμπληγάδες. Η εθελοδουλία της, το καλό παιδί των δανειστών που «όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει» για λογαριασμό τους, προσπαθώντας να ικανοποιήσει όλα τα αιτήματά τους ειδικά για τους πλειστηριασμούς «σκοντάφτει» στις λαϊκές κινητοποιήσεις στα ειρηνοδικεία. Έτσι, για μία ακόμα φορά, αν και νομοθέτησε το αυτεπάγγελτο των διώξεων για τις κινητοποιήσεις ενάντια στους πλειστηριασμούς, υποχρεώθηκε να σταματήσει οριστικά τη φυσική διεξαγωγή τους από 21.2.2018 και να συνεχιστούν μόνο με ηλεκτρονική μορφή. Σημειώνεται ότι υπάρχει νέα αποχή των συμβολαιογράφων για την περίοδο έως 31/1/2018 και στην ουσία εδώ τελειώνουν οι φυσικοί πλειστηριασμοί.

Η εξέλιξη αυτή της κατάργησης των φυσικών πλειστηριασμών καταδεικνύει ότι: α) παρά τη γενικότερη κατάσταση αδράνειας του λαϊκού κινήματος, υπάρχουν υπολογίσιμες εστίες που μπορούν να δημιουργήσουν ρήγματα στην κυβερνητική πολιτική, β) η τόσο σίγουρη για τον εαυτό της κυβέρνηση καταλαβαίνει ότι ήδη έχει περάσει τα όρια της λαϊκής αντοχής και ανοχής και συνεπώς αρχίζει να φοβάται για ενδεχόμενη διαμόρφωση ανεξέλεγκτων κινηματικά καταστάσεων.

Παρακάμπτοντας τους φυσικούς πλειστηριασμούς και προχωρώντας μόνο με τους ηλεκτρονικούς η κυβέρνηση θεωρεί ότι ξεπερνά τον σκόπελο των λαϊκών κινητοποιήσεων στα ειρηνοδικεία κάθε Τετάρτη και κερδίζει πολιτικό χρόνο, ενώ ταυτόχρονα έχει ικανοποιήσει το αίτημα των δανειστών για επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών. Σημειώνεται ότι οι φυσικοί πλειστηριασμοί γίνονταν μόνο κάθε Τετάρτη και στο διάστημα 15:00-17:00 στα ειρηνοδικεία και απαιτούσαν φυσική παρουσία, ενώ οι ηλεκτρονικοί γίνονται μέσω internet, απρόσωπα, Τετάρτη, Πέμπτη ή Παρασκευή, από τις 10:00  έως τις 14:00 ή από τις 14:00 έως τις 18:00.

 Η αγορά ακινήτων πριν τους πλειστηριασμούς

Το θέμα των πλειστηριασμών εκτός από την τεράστια κοινωνική και πολιτική του βαρύτητα έχει εξίσου πολύπλευρες σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία. Μία από τις σημαντικές παραμέτρους είναι οι επιπτώσεις στις τράπεζες, στον ισολογισμό και στη φερεγγυότητά τους. Το θέμα αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο ενόψει και των τεστ οικονομικής αντοχής (stress test) που θα διενεργηθούν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στους επόμενους μήνες. Σημειώνεται ότι ένας από τους λόγους που η τρόικα πιέζει για την επιτάχυνση της διαδικασίας πλειστηριασμών άμεσα είναι η καταγραφή των τάσεων της αγοράς ακινήτων μέσω των πλειστηριασμών, προκειμένου τα στοιχεία αυτά να ληφθούν υπόψη στα stress test.

Η όλη διαδικασία των πλειστηριασμών αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για όσους προωθούν την επιτάχυνση τους. Όλοι αυτοί, φυσικά, δεν έχουν τα ίδια συμφέροντα. Η εξέλιξη των πλειστηριασμών, όσον αφορά στις τελικά διαμορφούμενες τιμές, μπορεί να δημιουργήσει στις τράπεζες, την κυβέρνηση και την αγορά ακινήτων πολύ περισσότερα και μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που υπολογίζουν και προβάλλουν επικοινωνιακά ότι θα λύσει.

Κατ’ αρχάς είναι χρήσιμο να θυμηθούμε ότι οι πλειστηριασμοί σταμάτησαν το 2010 με αίτημα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) μπροστά στον φόβο, μέσω των πλειστηριασμών, να κατρακυλήσουν οι τιμές των ακινήτων και να υποχρεωθούν να εγγράψουν τεράστιες ζημιές στους ισολογισμούς τους, λόγω της συνεπακόλουθης μείωσης της αξίας των υποθηκών για τα δάνεια. Έκτοτε η κρίση αποδείχθηκε πολύ μεγαλύτερη από τους αρχικούς και τους μετέπειτα σχεδιασμούς τραπεζιτών, κυβερνήσεων και τρόικας.

Οι τιμές των κατοικιών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) υποχώρησαν στην περίοδο 2008-2017 μεσοσταθμικά σε όλη τη χώρα κατά 44%, ενώ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη η μείωση ήταν μεγαλύτερη. Για τα καταστήματα η μείωση είναι 55% και για τα γραφεία 50%. Η κατάρρευση των τιμών των ακινήτων καταγράφεται και στη δραματική μείωση των σχετικών συναλλαγών. Οι ετήσιες αγοραπωλησίες κατοικιών το 2007 ήταν 148.000 και το 2017 εκτιμώνται μόλις σε 15.000, δηλαδή μείωση κατά 90%.

Οι παραπάνω μειώσεις είναι λόγω της εξέλιξης της αγοράς, χωρίς να έχουν υποστεί επίδραση από πλειστηριασμούς. Σε όλη την περίοδο μέχρι σήμερα επί της ουσίας δεν έχουν διενεργηθεί πλειστηριασμοί πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Αφενός είχαν απαγορευθεί με βάση το παραπάνω αίτημα της ΕΕΤ μέχρι το τέλος 2013. Για το 2014 οι λαϊκές κινητοποιήσεις στα ειρηνοδικεία, με τη συμμετοχή τότε του ΣΥΡΙΖΑ, είχαν σαν αποτέλεσμα την ματαίωση των διαδικασιών. Το ίδιο συμβαίνει και από τον Σεπτέμβριο 2016 έως σήμερα, με τον ΣΥΡΙΖΑ να στέλνει τα ΜΑΤ ενάντια στου διαδηλωτές. Την περίοδο Ιανουάριος 2015 έως και Αύγουστος 2016 δεν γίνονταν πλειστηριασμοί για διάφορους λόγους (capital controls, εκλογές, μορατόριουμ με τράπεζες κλπ).

 Ποιοι και γιατί επισπεύδουν τους πλειστηριασμούς

Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την 3η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, υπάρχει πίεση από την τρόικα, που λειτουργεί ως εκπρόσωπος των funds, για την επίσπευση των πλειστηριασμών. Αυτή η σπουδή πρέπει να ερμηνευτεί αφού πρώτα ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα:

α) Η αλλαγή στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των τραπεζών. Πέρασαν στα χέρια κερδοσκόπων από το εξωτερικό. Κυβέρνηση και ΤΧΣ πούλησαν τις τράπεζες σε εξευτελιστικές τιμές και υποσχέθηκαν «αίμα» στους αγοραστές «αρπακτικά». Τους προσέλκυσαν με το δέλεαρ των κρυμμένων υπεραξιών στις υποθήκες. Τώρα το κάθε fund μέτοχος ζητά να «πιει» αυτό το «αίμα».

β) Η επίσημη παρουσία των αρπακτικών funds στην ελληνική οικονομία. Με 100.000 ευρώ (!) κεφάλαιο έχουν πάρει άδειες για να διαχειριστούν δάνεια δισεκατομμυρίων.

γ) Η δυνατότητα (ή στην πράξη η υποχρέωση) των τραπεζών να πωλήσουν δάνεια, ακόμα και υγιή, σε αυτά τα funds που «έχουν τους μηχανισμούς και την τεχνογνωσία να εισπράττουν». Μπορούν δηλαδή να ασκούν αποτελεσματικότερους εκβιασμούς από τις τράπεζες προς έναν λαό που είδε τα εισοδήματά του να καταρρέουν από τις αποφάσεις κυβερνήσεων – τρόικας.

δ) Οι αλλαγές στο νομικό καθεστώς όσον αφορά στις διαδικασίες πλειστηριασμών. Σήμερα, οι πλειστηριασμοί ξεκινούν από την εκτιμώμενη από εμπειρογνώμονα πραγματική αξία του ακινήτου (που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι κάτω από την αντικειμενική, με την οποία φορολογείται ο μέχρι τώρα ιδιοκτήτης!). Αν ο πλειστηριασμός κριθεί άγονος ο επόμενος ξεκινά στο 50% της αρχικής και συνεχίζει να μειώνεται η τιμή όσο συνεχίζει να είναι άγονη η διαδικασία. Βέβαια αν φτάσουν στο επίπεδο να είναι άγονες οι δύο πρώτες διαδικασίες σε μεγάλο αριθμό πλειστηριασμών τότε τα κακά μαντάτα για την οικονομία θα είναι πολλαπλά.

Συνεπώς, η τρόικα ως ντίλερ των funds και όλων των ξένων, που αγοράζουν πάμφθηνα ακίνητα και επιχειρήσεις στην Ελλάδα, πιέζει για τους πλειστηριασμούς που μπορεί να οδηγήσουν τις τιμές των ακινήτων πολύ παρακάτω από το μείον 45%-50% που είναι μέχρι σήμερα. Η απόλυτη λεηλασία και του ιδιωτικού τομέα της ελληνικής οικονομίας δια χειρός κυβέρνησης – τρόικας.

 Το «στοίχημα» κυβέρνησης – τραπεζών για τους πλειστηριασμούς μπορεί να γυρίσει “μπούμερανγκ”

Σήμερα, οι τράπεζες έχουν προσαρμόσει τις τιμές των υποθηκευμένων ακινήτων σύμφωνα με τις μειώσεις που εκτιμά η ΤτΕ και προαναφέραμε. Με βάση αυτές τις τιμές έχουν σχηματιστεί προβλέψεις και έχουν «δεσμευθεί» ίδια κεφάλαια για την ικανοποίηση των δεικτών φερεγγυότητας των τραπεζών. Η περαιτέρω υποχώρηση των τιμών θα σημάνει απλά ζημιά στις τράπεζες οι οποίες θα πρέπει να την αντιμετωπίσουν με αύξηση κεφαλαίου.

Αν, για παράδειγμα, αποδειχτούν άγονοι σε μαζικό επίπεδο πρώτοι πλειστηριασμοί ακινήτων, πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι επόμενοι θα ξεκινήσουν στο 50% της εκκίνησης των πρώτων. Αυτό το μείον 50% στην αξία μετατρέπεται αυτόματα σε ζημιά των τραπεζών που τα έχουν περάσει στα βιβλία τους στο επίπεδο της τιμής εκκίνησης του πρώτου πλειστηριασμού. Συνεπώς, τράπεζες και κυβέρνηση μπαίνουν σε ένα μεγάλο ρίσκο, ενώ η τρόικα που ξεκίνησε αυτή τη διαδικασία εξυπηρετεί τα κοράκια των αγορών.

Για να αποφευχθούν, στο μέτρο του δυνατού, τέτοιες καταστάσεις, καθώς είναι ιδιαίτερα κρίσιμος ο πρώτος πλειστηριασμός, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (SSM) έδωσε άδεια, κατ’ εξαίρεση από όλη την Ε, μόνο στις Ελληνικές τράπεζες και μόνο για το 2018, να μπορούν να συμμετέχουν στους πλειστηριασμούς και να αγοράζουν τα ακίνητα για δικό τους λογαριασμό. Δηλαδή, η τράπεζα, για λογαριασμό της οποίας γίνεται ο πλειστηριασμός (επισπεύδουσα), θα μπορεί να αγοράζει το ακίνητο, εάν δεν υπάρχει άλλη προσφορά, στην τιμή εκκίνησης (τρέχουσα εμπορική αξία) στην οποία το έχει εγγεγραμμένο στο βιβλία της ως υποθήκη. Με αυτόν τον τρόπο πιστεύουν ότι θα συγκρατήσουν τιμές από ενδεχόμενη κατάρρευση λόγω μη ύπαρξης ενδιαφέροντος – προσφορών.

Πρακτικά, οι τράπεζες θα πάρουν με αυτόν τον τρόπο στην ιδιοκτησία τους περίπου 12.000 ακίνητα από τους 15.000 πλειστηριασμούς που εκτιμάται ότι θα γίνουν το 2018. Τα υπόλοιπα 3.000 (20%) προβλέπεται να αγοραστούν από ιδιώτες. Τα ακίνητα που θα παίρνουν με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες θα μπορούν να τα κρατήσουν για μία πενταετία, εντός της οποίας θα πρέπει να βρουν αγοραστή να τα πουλήσουν. Προφανώς, εκτιμούν ότι μέσα σε αυτή την πενταετία θα βελτιωθεί η κατάσταση στην αγορά ακινήτων και συνεπώς θα υπάρξουν αγοραστές. Στην πράξη, οποιαδήποτε βελτίωση σε αυτή την αγορά μπορεί να προέλθει μόνο από το εξωτερικό. Τάση η οποία, όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο φύλλο του Δρόμου, είναι ήδη ενεργή. Ο φτωχοποιημένος ελληνικός λαός δεν έχει πλέον τα εισοδήματα, πλην των εξαιρέσεων που πλουτίζουν από αυτή την κρίση, για να σκέφτεται την αγορά ακίνητης περιουσίας. Σήμερα ο λαός βρίσκεται στη φάση της απώλειας, σύμφωνα με τις αποφάσεις των εθελόδουλων κυβερνήσεων, όλων όσων δημιούργησε με ιδρώτα και αίμα. Στην καλύτερη περίπτωση, μετά από την αγορά του ακινήτου η τράπεζα, αν δεν πετάξει έξω τον ιδιοκτήτη, μπορεί (αν πάρει άδεια από τον SSM) να τον καλέσει να υπογράψει σύμβαση ενοικίασης για να παραμείνει στο σπίτι του, και αυτό μέχρι να το πουλήσει σε τρίτους. Και φυσικά θα συνεχίζει να χρωστά στην τράπεζα/ζες αν η τιμή του πλειστηριασμού ήταν κάτω από το σύνολο των χρεών του.

Το μέγεθος του κινδύνου της κατάρρευσης της αγοράς ακινήτων, μέσω των πλειστηριασμών και των συνεπειών τους στους ισολογισμούς των τραπεζών, καταγράφεται και στους δυσμενείς όρους που οι τράπεζες έχουν αποδεχθεί προκειμένου να κάνουν τις αγορές για λογαριασμό τους. Για κάθε χρόνο που θα έχουν το ακίνητο στην ιδιοκτησία τους θα καταγράφουν στον ισολογισμό τους μείωση αξίας (ζημιά) κατά 5% (συνολικά 25% στην πενταετία). Επίσης, ενώ για ένα δάνειο 100 μονάδων δεσμεύουν ίδια κεφάλαια 8 μονάδες, στο πλαίσιο του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, για το ακίνητο των 100 μονάδων θα δεσμεύουν 12 μονάδες (+50%). Αν, συνεπώς, οι αγορές από τις τράπεζες πάρουν μαζικό χαρακτήρα αυτές θα βρεθούν με πολλαπλές πιέσεις ενώ θα μπει οριστική ταφόπλακα στα όποια σχέδια της κυβέρνησης για να ξεκινήσουν οι τράπεζες να δίνουν δάνεια. Αντί για δάνεια θα βρεθούν για μία ακόμα φορά να ζητούν αυξήσεις κεφαλαίου.

Όλα αυτά θα εκτιμηθούν – κριθούν αρχικά μέσα στο τρέχον τρίμηνο. Ο SSM ζητά να γίνουν 3.000 πλειστηριασμοί εντός του τριμήνου ώστε να υπάρχει επαρκές δείγμα για το που οδηγείται η αγορά των ακινήτων και η όποια ανάκτηση των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες για να ληφθούν υπόψη στα stress test.

Με όλα αυτά έχουν ξεκινήσει οι εκτιμήσεις για τα αποτελέσματα που θα έχουν οι ελληνικές τράπεζες στα stress test και οι πληροφορίες κάθε άλλο παρά είναι ενθαρρυντικές, καθώς αναφέρουν κεφαλαιακές ανάγκες της τάξης των 9-10 δισ. ευρώ.

 Πλειστηριασμοί και από το Δημόσιο για χρέη από 500 ευρώ!

Όλα τα παραπάνω στο θέμα των πλειστηριασμών αφορούν την εμπλοκή των τραπεζών οι οποίες ξεκινούν τη διαδικασία ως επισπεύδουσες με βάση τις υποθήκες που έχουν και τις κατασχέσεις στις οποίες έχουν προβεί. Όμως, σε αυτά πρέπει να προστεθεί και η αντίστοιχη διαδικασία εκ μέρους του Δημοσίου. Στο πολυνομοσχέδιο προαπαιτούμενων για την Γ΄ αξιολόγηση εντάχθηκε τελικά ως τροπολογία και ψηφίστηκε η διαδικασία πλειστηριασμών ακινήτων και από το Δημόσιο για οφειλές, με ημερομηνία έναρξης την 1η Μαΐου 2018. Συνεπώς η προσφορά ακινήτων μέσω πλειστηριασμών θα πολλαπλασιαστεί.

Σημειώνουμε εδώ ότι το δημόσιο έχει δεσμεύσει με τη μορφή της κατάσχεσης δεκάδες χιλιάδες ακίνητα ακόμα και για ποσά που ξεκινούν από 500 ευρώ!. Οι πλειστηριασμοί του δημοσίου θα ξεκινήσουν από τις μεγαλύτερες αξίες, για τους γνωστούς επικοινωνιακούς λόγους, αλλά στην πορεία θα φτάσουν και στις πρώτες κατοικίες για χρέη των 500 ευρώ τις οποίες θα βγάλουν στο «ηλεκτρονικό σφυρί».

Συνεπώς, η αγορά στα επόμενα χρόνια θα κατακλυστεί από προσφορές ακινήτων μέσω των πλειστηριασμών, κάτι το οποίο θα επηρεάσει άμεσα, σε πρώτη φάση, αρνητικά την αγορά ακινήτων κατά 10% όπως εκτιμούν οι ειδικοί. Αυτό το -10% θα διαμορφωθεί ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των πλειστηριασμών. Το ενδιαφέρον που υπάρχει σήμερα από τους ξένους, σε μεγάλο βαθμό θα στραφεί στους πλειστηριασμούς, ιδιαίτερα την πρώτη περίοδο που θα εκποιηθούν τα ακριβά ακίνητα.

Με την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, όσον αφορά στους πλειστηριασμούς, έχουν γίνει οι ακόλουθες αλλαγές στη νομοθεσία α) θεσμοθετήθηκαν οι μαζικοί ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί από τις τράπεζες και το Δημόσιο, β) από την ψήφιση του νόμου, για απαιτήσεις που θα δημιουργηθούν μετά από αυτή, αλλάζει η σειρά ικανοποίησης των πιστωτών από την εκποίηση μέσω των πλειστηριασμών. Προηγούνται κατά σειρά οι εργαζόμενοι για δεδουλευμένα έως έξι μήνες (για οφειλές επιχειρήσεων), ακολουθούν οι τράπεζες για το 100% των ενυπόθηκων πιστώσεων (από 65% που ίσχυε μέχρι τώρα), έπεται το Δημόσιο και ακολουθούν τέλος οι λοιποί πιστωτές. Η σειρά αυτή ισχύει είτε πρόκειται για οφειλές ιδιωτών (χωρίς την ικανοποίηση των εργαζόμενων) είτε επιχειρήσεων.

Για τις ήδη υπάρχουσες οφειλές η σειρά κατάταξης των πιστωτών είναι η ακόλουθη α) οι έχοντες εγγυήσεις δηλαδή οι τράπεζες με ποσοστό 65% στο προϊόν ρευστοποίησης, β) το Δημόσιο, σε όλες τις μορφές του, με 25% και γ) όλοι οι λοιποί πιστωτές χωρίς εγγύηση μεταξύ των οποίων και οι εργαζόμενοι με 10%

Με βάση τα παραπάνω δημιουργείται το ερώτημα «σε ποιου το μύλο ρίχνει νερό το Δημόσιο» προχωρώντας σε πλειστηριασμούς ως επισπεύδον. Είναι «ηλίου φαεινότερο» ότι η συντριπτική πλειοψηφία των οφειλετών προς το Δημόσιο είναι ταυτόχρονα και οφειλέτες σε καθυστέρηση των τραπεζών και οι τράπεζες έχουν εγγράψει υποθήκες κατά τη χορήγηση του δανείου. Όμως, από τα ακίνητα που θα βγάλει το Δημόσιο σε πλειστηριασμό, εφόσον κατά κανόνα υπάρχουν οφειλές προς τράπεζες και σχετικές υποθήκες, από το προϊόν του πλειστηριασμού θα λάβει ελάχιστα ποσά. Προηγούνται οι τράπεζες κατά 65% και ακολουθεί το Δημόσιο με 25%. Φυσικά για τις νέες απαιτήσεις, μετά την ψήφιση του νόμου ισχυροποιούνται ακόμα περισσότερο οι τράπεζες (100%), παίρνουν κάτι και οι εργαζόμενοι και αδυνατίζει η θέση του Δημοσίου. Άρα, το δημόσιο με τη συμμετοχή του στους πλειστηριασμούς ως επισπεύδον είτε τώρα είτε, πολύ περισσότερο, στις νέες απαιτήσεις α) παίρνει ελάχιστα έναντι του συνόλου των απαιτήσεών του, β) διευκολύνει τις τράπεζες, κάνοντας στην ουσία πλειστηριασμό για να καρπωθούν αυτές το μεγαλύτερο μέρος από το προϊόν του, ή ακόμα και το 100% για τις νέες απαιτήσεις και γ) συμβάλλει τα μέγιστα στην καταβαράθρωση των τιμών με την υπερπροσφορά ακινήτων μέσω πλειστηριασμών. Συνεπώς από μία ακόμα πλευρά εξηγείται γιατί τόσο πολύ επιμένει η τρόικα στους πλειστηριασμούς. Είναι προφανές ότι η προσπάθεια γίνεται για να αλλάξουν «χέρια» οι περιουσίες των Ελλήνων έναντι ευτελών τιμημάτων, όπως έγινε και με το ξεπούλημα των τραπεζών.

Σκληραίνουν τη στάση τους οι τροϊκανοί για τους πλειστηριασμούς

Αφού πλέον έγινε νόμος το πολυνομοσχέδιο, οι τροϊκανοί περνούν στο επόμενο βήμα. Στις συναντήσεις αυτών των ημερών μεταξύ ελληνικών τραπεζιτών, Στουρνάρα και ΕΚΤ διαπιστώνονται τα ακόλουθα. Ο SSM που εποπτεύει τις τράπεζες έβαλε δύο νέες παραμέτρους – απαιτήσεις.

Πρώτη απαίτηση: Η τράπεζα που αποκτά το ακίνητο από πλειστηριασμό θα πρέπει άμεσα (εντός διμήνου) να προχωρήσει στο άδειασμα του από τον οφειλέτη. Διαφορετικά, θα θεωρηθεί ότι η όλη διαδικασία συμμετοχής της τράπεζας στην αγορά έγινε για να κερδίσει χρόνο. Σε αυτή την περίπτωση, με τους κανόνες που θα θεσπίσει, ο SSM θα υποχρεώσει την τράπεζα να αποτιμήσει την αξία του ακινήτου σε πολύ χαμηλότερη τιμή (ως μη αξιοποιήσιμο από την τράπεζα ακίνητο) δημιουργώντας «τρύπα» στον ισολογισμό της και άρα θα αυξηθούν οι ανάγκες της σε κεφάλαια. Άρα η όλη τιμωρητική διαδικασία για τους οφειλέτες ή τις τράπεζες είναι ήδη έτοιμη. Ας ετοιμαστούμε συνεπώς να δούμε σε επανάληψη σκηνές εξώσεων από τα σπίτια μας, όπως συνέβαινε πριν από 3 χρόνια στην Ισπανία. Και να θυμίσουμε εδώ ότι με βάση το αυτεπάγγελτο της δίωξης της «κυβέρνησης της αριστεράς», όποιος προβάλλει αντίσταση και κατά την εκτέλεση της έξωσης διώκεται… τόσο απλά και “αριστερά”…

Δεύτερη απαίτηση: Ο SSM θα ελέγχει τις διαδικασίες των πλειστηριασμών επιβάλλοντας τη θέλησή του στις τράπεζες άμεσα ή έμμεσα. Ήδη, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, η άποψη των τραπεζιτών να μην βγαίνουν σε πλειστηριασμό δάνεια μικρής αξίας για στεγαστικό δάνειο πρώτης κατοικίας απορρίφθηκε από τον SSM.

Και η πρώτη κατοικία στο ηλεκτρονικό σφυρί

Μπροστά σε αυτήν την επερχόμενη λαίλαπα πλειστηριασμών η κυβέρνηση συνεχίζει να επιμένει στην επικοινωνιακή της τακτική, ότι η πρώτη κατοικία είναι προστατευμένη και ότι δεν πρόκειται να βγουν στο ηλεκτρονικό σφυρί πρώτες κατοικίες με αξία μικρότερη των 300.000 ευρώ. Αυτή η κυβερνητική απάτη έχει κοντά ποδάρια. Εκτός από τα νέα από τον SSM για πλειστηριασμούς ακόμα και για μικρά ποσά, εκτός από το ότι το Δημόσιο θα μπορεί να πλειστηριάζει για ευτελή ποσά, υπάρχει και η ανάλυση των πλειστηριασμών που είναι έτοιμοι να γίνουν εντός του 2018. Τα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών που προέρχονται από τις αναλύσεις των ακινήτων που ετοιμάζουν να εκπλειστηριάσουν οι τράπεζες δείχνουν το μέγεθος του κυβερνητικού ψεύδους. Από τους 15.000 πλειστηριασμούς του 2018, εκ μέρους των τραπεζών, οι μισοί αφορούν εξοχικά και οι άλλοι μισοί πρώτες κατοικίες. Το 50% του συνόλου αφορούν ακίνητα αξίας μικρότερης των 200.000 ευρώ και το 70% μικρότερης των 300.000. Και αυτά μόνο για το 2018. Από 1/1/2019, που δεν θα υπάρχει η προστασία της πρώτης κατοικίας του νόμου Κατσέλη και θα έχουν τελειώσει οι πλειστηριασμοί των «ακριβών» ακινήτων, θα μας βάλλουν με βίαιο τρόπο στη φάση των πλειστηριασμών της κύριας λαϊκής κατοικίας και θα μας βγάλουν από τα σπίτια μας που τα έχουμε ήδη χρυσοπληρώσει. Και όλα αυτά χωρίς να υπάρχουν στοιχεία για τους πλειστηριασμούς εκ μέρους του Δημοσίου.

Όπως όλα δείχνουν «ο κύβος ερρίφθη» για τους μαζικούς ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς από πλευράς κυβέρνησης. Το λαϊκό κίνημα δεν μπορεί να τους μπλοκάρει με φυσικό τρόπο, όπως συνέβαινε τα τελευταία χρόνια με τους φυσικούς πλειστηριασμούς στα ειρηνοδικεία. Μπορεί όμως να αναζητήσει λύσεις και να οργανώσει την αντίσταση στις γειτονιές, εκεί που θα έρθουν οι νέοι «ιδιοκτήτες» να κάνουν πράξη την «ιδιοκτησία» τους. Εκεί θα δοθούν οι νέες μάχες και θα ελεγχθούν οι δυνατότητες των αντοχών του λαού που θα υπερασπίζεται το «βιός του» και της εθελόδουλης κυβέρνησης που εκτελεί ένα συμβόλαιο μαζικής εξόντωσης.

Δημοσίευση: Ιστοσελίδα εφημερίδας "Δρόμος της Αριστεράς" 31/1/2018

Πηγή: Οι πλειστηριασμοί ταφόπλακα της οικονομίας και της λαϊκής κατοικίας | Δρόμος της Αριστεράς