Αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες

Μια ακόμα φορολογική αναμόρφωση σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων

του Παύλου Δερμενάκη

Π

ριν την κρίση και τα μνημόνια η φορολογία της ακίνητης περιουσίας ήταν ελάχιστη και αφορούσε, κατ΄ ευφημισμό, τη μεγάλη ακίνητη περιουσία. Δεδομένου όμως ότι, όπως πάντοτε, οι έχοντες και κατέχοντες δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν φόρους έχοντας τη δυνατότητα της φόρο-αποφυγής με διάφορους τρόπους, οι σταθεροί φόροι που εισέπραττε το κράτος επί της ακίνητης περιουσίας (εξαιρουμένων των φόρων μεταβιβάσεων) ήταν σχεδόν ανύπαρκτοι. Αυτό το "κενό φορολογίας" καλύφθηκε την εποχή των μνημονίων αλλά όπως πάντοτε με τη γνωστή συνταγή. Τη μεγάλη μάζα των φόρων να την καταβάλλουν τα λαϊκά στρώματα και οι έχοντες και κατέχοντες ολιγάρχες να επιβαρύνονται με ελάχιστα. Έτσι την περίοδο των μνημονίων δημιουργήθηκε ένα νέο πεδίο φορολογικής επιδρομής σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων, αυτό της επιβολής φόρου στην ακίνητη περιουσία.

Η διαδικασία ξεκίνησε το 2009 με τη μείωση του αφορολόγητου για τη μεγάλη ακίνητη περιουσία σε € 400.00 και συνεχίστηκε η μείωσης κατά € 100.000 τα επόμενα δύο έτη. Το 2012 με "εμπνευστή" τον Ευάγγελο Βενιζέλο η μνημονιακή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, για ν αυξήσει τα φορολογικά έσοδα, κατέφυγε στην εφαρμογή του ΕΕΤΗΔΕ μέσω της ΔΕΗ. Ο ΕΕΤΗΔΕ αφορούσε πλέον όλα τα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα ανεξαρτήτως αξίας (βέβαια, όπως πάντοτε, μπήκαν κάποιες εξαιρέσεις για να εξυπηρετηθούν συγκεκριμένα συμφέροντα). Η φορολογία στα ακίνητα γενικεύθηκε στη συνέχεια ως ΕΝΦΙΑ, το 2014, με "εμπνευστή" στη νέα του μορφή τον Γιάννη Στουρνάρα. Έτσι βρέθηκαν όλοι οι ιδιοκτήτες κάθε μορφής ακινήτων στο δόκανο της εφορίας. Ακόμα και για ακίνητα που δεν αποφέρουν κανένα όφελος στον ιδιοκτήτη του επιβάλλεται φορολογία. Επίσης τα λαϊκά στρώματα επιβαρύνονται με φόρο για ακίνητα που επί της ουσίας δεν τους ανήκουν, καθώς είναι υποθηκευμένα στις τράπεζες, με αβέβαιη τη δυνατότητα να εξοφληθούν. Άρα μεγάλο μέρος από αυτά τα ακίνητα, που επιβαρύνουν σήμερα τους προσωρινούς ιδιοκτήτες τους με τον ΕΝΦΙΑ, θα πάρουν κάποια στιγμή το δρόμο του πλειστηριασμού, ή κατάσχονται για χρέη προς το δημόσιο.

Ο ΕΝΦΙΑ εφαρμόζεται συνεπώς σε κάθε ακίνητο με βάση την αντικειμενική του αξία και την προβλεπόμενη κλίμακα φορολογίας. Οι αντικειμενικές αξίες που μέχρι σήμερα αξιοποιούνται είναι εκείνες του 2008, εποχή κατά την οποία η αγορά ακινήτων βρέθηκε στο υψηλότερο ιστορικά σημείο της. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζει τον ΕΝΦΙΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση κινήθηκε στην γραμμή σφοδρής καταγγελίας του φόρου ακίνητης περιουσίας. Το Σεπτέμβριο 2014 που εφαρμόστηκε ο ΕΝΦΙΑ ο ΣΥΡΙΖΑ οργάνωνε κινητοποιήσεις στις γειτονιές για να μην πληρωθεί, υποσχόμενος την κατάργησή του αμέσως μόλις γίνει κυβέρνηση. Αυτή η ρητορική, για το συγκεκριμένο θέμα, σε συνδυασμό με τη λαϊκή αγανάκτηση διαμόρφωσε στις εκλογές που ακολούθησαν 5 μήνες μετά ένα ισχυρό ρεύμα που συνέβαλε στην ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Όμως στην γνωστή πορεία μετάλλαξης η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έγινε και αυτή μνημονιακή. Η δε πρώτη μεγάλη "επιτυχία" της ήταν η αθέτηση της υπόσχεσης προς το λαό για κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και η ισχυρή δέσμευσή της στους δανειστές να συνεχιστεί η εφαρμογή του και μετά το 2016 με τις ίδιες αντικειμενικές αξίες και όταν θα χρειαστεί αυτές να αναπροσαρμοστούν (κοινώς εθεωρείτο ότι θα μειωθούν λόγω της μεγάλης μείωσης της αξίας των ακινήτων) θα μεταβληθούν οι φορολογικοί συντελεστές ώστε το ποσό που εισπράττει το κράτος, η φορολογική επιβάρυνση, να παραμείνει σταθερό στα € 3,2 δισεκ.

Έκτοτε η υπόθεση αναπροσαρμογή αντικειμενικών αξιών έχει περάσει από "40 κύματα" χωρίς να ολοκληρωθεί καθώς όλο πήγαινε για αργότερα. Χρειάστηκε να υπάρξουν δικαστικές αποφάσεις που κίνησαν ιδιοκτήτες εύπορων περιοχών (Φιλοθέη, Παλαιό Ψυχικό κλπ) που επέβαλλαν την αλλαγή – μείωση των αντικειμενικών αξιών καθώς και η συμφωνία με τους δανειστές να ενταχθούν οι αλλαγές στις τιμές στα προαπαιτούμενα της 4ης αξιολόγησης, για να δρομολογηθούν οι εξελίξεις. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις προς τους δανειστές θα πρέπει πριν τα μέσα Μαΐου 2018 να έχουν οριστεί οι νέες αντικειμενικές αξίες και να αναπροσαρμοστούν οι συντελεστές ΕΝΦΙΑ, αν χρειάζεται, ώστε η τελική φορολογική επιβάρυνση να παραμείνει στα € 3,2 δισ.

Για τις νέες τιμές, για λογαριασμό του Υπουργείου Οικονομικών, εργάστηκαν 200 εκτιμητές ακινήτων έχοντας χωρίσει τη Χώρα 10.000 ζώνες και υπέβαλλαν τις προτάσεις τους για να καταλήξει το Υπουργείο στις τελικές τιμές. Από τα μέχρι σήμερα δημοσιεύματα και τις εκτιμήσεις, με δεδομένο το τελικό ποσό της φορολογικής επιβάρυνσης των 3,2 δισ. ευρώ, αυτό που αναμένεται είναι η για μία ακόμα φορά αναδιανομή των φόρων σε βάρος των ασθενέστερων κοινωνικά στρωμάτων και υπέρ των ευπόρων. 

Από τα μέχρι σήμερα δεδομένα, και με δεδομένη τη δέσμευση της κυβέρνηση στους δανειστές το τελικό ποσό της φορολογικής επιβάρυνσης να παραμείνει σταθερό, αυτό που αναμένεται είναι μία ακόμα αναδιανομή των φόρων σε βάρος των ασθενέστερων κοινωνικά στρωμάτων

Αύξηση φόρων για τα χαμηλά εισοδήματα

Λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη πτώση στις εμπορικές τιμές λογικό ήταν να αναμένουμε γενικά μείωση και στις αντικειμενικές. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος οι εμπορικές τιμές στις κατοικίες στην περίοδο 2008-2017 έχουν υποχωρήσει κατά 45%. Όμως από τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα φαίνεται ότι η κυβέρνηση, που ανακαλύπτει και επιβάλλει νέους φόρους, όπως τις αποδίδει τα εύσημα ο Γερμανικός τύπος, ετοιμάζεται για μία ακόμα αντιλαϊκή ανατροπή. Την αύξηση των αντικειμενικών αξιών. Στο σύνολο των 10.000 ζωνών προκύπτουν αυξήσεις στο 60%, μειώσεις στο 23% και αμετάβλητες τιμές στο 17%. Μία από τις “εφευρέσεις” για την μαζική αύξηση των τιμών και κατ' επέκταση των φόρων στις λαϊκές συνοικίες είναι η αντιστοίχιση της εμπορικής αξίας με το κατασκευαστικό κόστος. Θεωρούν ότι όταν το κατασκευαστικό κόστος σε διαμέρισμα ανέρχεται στα 1.000 ευρώ δεν μπορεί η αντικειμενική αξία να είναι 600 με αποτέλεσμα να διαμορφώνονται προτάσεις για αύξηση στα 850-900 ευρώ. Φυσικά αυτές οι προσεγγίσεις δεν έχουν καμία σχέση με τις πραγματικές εμπορικές τιμές, που είναι πολύ χαμηλές, αλλά αυτό που φαίνεται να ενδιαφέρει την κυβέρνηση είναι να εξασφαλίσει τον ΕΝΦΙΑ των 3,2 δισ. ευρώ χωρίς να χρειαστεί να κάνει μεγάλες ή ακόμα και καθόλου αλλαγές στους συντελεστές.

Οι κύριες μειώσεις αντικειμενικών αξιών αναμένονται σε κάποιες από τις ακριβές περιοχές. Εκεί που η τιμή ζώνης είναι άνω των € 2.500 εκτιμώνται μειώσεις της τάξης του 15%. Άλλωστε για αυτές τις περιοχές υπάρχουν ήδη δικαστικές αποφάσεις (Συμβούλιο Επικράτειας) που επέβαλλαν αυτές τις αλλαγές. Επίσης μειώσεις τιμών αναμένονται στη Δυτική Μακεδονία, τη Θράκη και μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας.

Στην υπόλοιπη Ελλάδα αναμένονται αυξήσεις τιμών. Η “σφαγή” αναμένεται να γίνει στις λαϊκές συνοικίες, εκεί που οι τιμές ζώνης είναι κάτω από τα 1.000 ευρώ. Η Δυτική Αθήνα και η Δυτική Θεσσαλονίκη αναμένεται να πληγούν περισσότερο. Οι αυξήσεις μπορεί να φτάσουν έως το 40-50%. Επίσης με το επιχείρημα της τουριστικής ζήτησης γενικεύονται σημαντικές αυξήσεις στα νησιά και τις παραθαλάσσιες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Με βάση τα παραπάνω ετοιμάζεται ένας ακόμα γύρος φορολογικής επιδρομής, από την "κυβέρνηση της αριστεράς" σε βάρος της λαϊκής περιουσίας. Αυτή τη φορά θα γίνει στο όνομα του εξορθολογισμού των αντικειμενικών αξιών για να συμβαδίζουν με τις εμπορικές. Με αυτή τη μέθοδο και με σταθερή το φορολογική επιβάρυνση θα γίνει αναδιανομή των φορολογικών βαρών από τους πλουσιότερους προς τα λιγότερο εύπορα λαϊκά στρώματα. Όπως ακριβώς θα γίνει και με τη μείωση του αφορολόγητου από € 8.600 σε € 5.600 το οποίο φαίνεται ότι ετοιμάζονται να εφαρμόσουν από 1/1/2019, για να έχουν στη συνέχεια την ευχέρεια να μειώσουν τον ανώτατο φορολογικό συντελεστή (45%) και το συντελεστή φορολογίας των κερδών των επιχειρήσεων από 29% σε 26%. 

Αλχημείες μπροστά στο πολιτικό κόστος

Οι παραπάνω αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές να ισχύσουν από φέτος. Όμως η εφαρμογή τους καθώς πλησιάζουμε σε εκλογική περίοδο δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στην κυβέρνηση. Διάφορες κυβερνητικές "αλχημείες" για αύξηση του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ σε περιουσίες άνω των 200.000 ευρώ δεν έχουν γίνει αποδεκτές από τους δανειστές. Μέσω αυτής της διαδικασίας η κυβέρνηση προσπαθεί να διατηρήσει στα ίδια επίπεδα τον βασικό ΕΝΦΙΑ για τις λαϊκές συνοικίες, αν και θα αυξήσει τις αντικειμενικές τιμές, και να μεταφέρει το κόστος της αλλαγής των τιμών στις μεσαίες και μεγάλες περιουσίες. Η απάντηση των δανειστών σε αυτούς τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς ήταν ότι δεν μπορεί να ασκείται κοινωνική πολιτική δια του ΕΝΦΙΑ και κυρίως πως δεν πρέπει να επιβαρυνθούν ακόμη περισσότερο οι μεσαίες και μεγάλες περιουσίες. Συνεπώς η κυβέρνηση λόγω των επικείμενων εκλογών ετοιμάζεται να εξορκίσει το "κακό" του αναμορφωμένου ΕΝΦΙΑ με την διατήρηση του ισχύοντος μέχρι σήμερα συστήματος και για το 2018. Οι νέες αντικειμενικές θα ισχύουν για όλες τις άλλες (20 τον αριθμό) φορολογικές επιβαρύνσεις που λόγω οικονομικής συγκυρίας, στην παρούσα περίοδο δεν έχουν μεγάλη βαρύτητα για τους "ιθαγενείς".

Ανεξάρτητα τι θα ισχύσει το 2018 για μία ακόμα φορά, μέσω της διαδικασίας της "αναμόρφωσης" και του "εκσυγχρονισμού" του φορολογικού συστήματος, το βάρος θα μεταφερθεί στα λαϊκά στρώματα. Απλά λόγω εκλογικής συγκυρίας μπορεί να αργήσει η εφαρμογή του νέου χαρατσιού για ένα χρόνο.

Δημοσίευση: Εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς" Φύλλο 402, 6/4/2018

Πηγή:  Αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες | Δρόμος της Αριστεράς